برچه‌لرینگیز گواه سیزلر که اخیرگی ییللر ایچیده طلبه آزلیگی افغانستان بیلیم یورتلریده‌گی اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنت‌لرینی یاپیلیش خوفی آستیده قۉیگن و بو اېسه تیل‌میزنی کیله‌جگی اوچون کتته بیر خواطر دیر.
بو خواطرنی سِیزگن حالده، اۉزبېک تی‌وی خلق‌میز اینقسه یاش‌لرنی آگاه‌لنتیریش مقصد اجتماعی صحیفه‌لرده، ۲۴ ساعت ایچیده بۉلگن یایین‌نی شو مساله توغریسیده قره‌تیب و بو مدت ایچیده کمیده ۸ عنوان مقاله و یازوو تیارلب نشر قیلدی، بو بیلن بیز امید قیله‌میز که یاش‌لریمیز و خلق‌میزنی تیل اوچون بۉلگن تویغوسی کوچ‌لنیب و تیل‌میزنی افغانستان اکادمیک ساحه‌سیده بۉلگن آزگینه حضورینی سقلب قالسه‌لر.
قوییده اوقیدیکان مقاله‌ینگیز اوشبو مناسبت اۉزبېک تی‌وی ده یازیلگن یازمه‌لر و مقاله‌لرنی بیر بۉلیمی دیر که توپلم حالده سیزگه حواله اېتیلماقده.
کانکور سیناوی نتیجه‌سی و اۉزبېک تیلی و ادبیاتی نینگ احوالی
طالبان نظارتی آستیده بۉلگن سیناولر ملی اداره‌سی تامانیدن قویاش ۱۴۰۳ – ییل افغانستان کانکور سیناوی نینگ نتیجه‌سی اعلان اېتیلیشی بیلن افغانستان بیلیم یورتلریده‌گی «اۉزبېک تیلی و ادبیاتی» دیپارتمنت‌لری نینگ تقدیری توغریسیده خواطرلر ینه بیربار تیلگه آلینماقده.
بو خواطرلر طالبان افغانستان حاکمیتی‌گه قیتیشی بیلن باشلنگن و شو باعث اۉتگن ییل، اوزبیک ضیالی‌لری، اوقیتووچیلری و مدنی فعاللری، سوسیال میدیا گه کمپاین یولگه قۉییب، ۱۲ – صنف‌نی بیتتیریب و کانکور سیناونی اوتکزه‌دیگن اوقووچیلرنی، اوزبیک تیلی و ادبیاتی نی تنلش‌گه ترغیب قیلگن اېدیلر.
بو کبی کمپاین‌لرهم یۉلگه قۉییلگن بۉلسه‌ده بیراق، بو ییل کانکور سیناویده «اۉزبېک تیلی و ادبیاتی» دیپارتمنت‌لریده آز طلبه قبول بۉلینگنی ایتیلماقده.
بو وضعیت اېسه اۉزبېک تیلی و ادبیاتی فعال بۉلگن افغانستان بیلیم یورتلریده، بو دیپارتمنت‌نی کیله‌جگی و دوامی توغریسیده خواطرلرنی یره‌تگن.
بو خواطر توغریسیده جوزجان بیلیم یورتی اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنتی نینگ استادی نورالله آلتای، اۉتگن ییل یازگن مکتوب‌ده بوندی آگاه‌لنتیرگن اېدی “افغانستان پوهنتونلری قاشیده‌گی اوزبېک تیلی و ادبیاتی بولیملری‌نینگ اکثریتیده، قیز باله‌لر تحصیلی معطلیگی و اوتگن ییلی اوغیل باله‌لریمیز بو بولیمنی اونچه انتخاب قیلمه‌گنلیکلری سببلی، بیرینچی صنف تشکیل بولمه‌دی. اگر بو حالت بو ییل هم دوام ایتسه، کوپچیلیک پوهنتون‌لرده اوزبېک تیلی و ادبیاتی بولیملری تدریجی روشده یاپیلیشی و نتیجه‌ده اوزبېک خلقی یریم عصر دوامیده قولگه کیریتگن معنوی یوتوق‌لریدن محروم بولیب قالیشی تورگن گپ. غفلت و بی‌تفاوت‌لیک عاقبتیده یوزه کیله‌یاتگن بو معنوی یوقاتیش نینگ نقدر بویوکلیگینی بوتون ابعادی بیلن بیر بار کوز اونگیزده مجسملشتیریب کورینگ.”
ایتیش کېره‌ک که حاضر افغانستان‌ده کمیده ۷ ولایت (کابل، بغلان، تخار، بلخ، جوزجان، فاریاب و سرپل» ولایتلری بیلیم یورتلریده، اۉزبېک تیلی و ادبیاتی نینگ دیپارتمنت‌لری فعال دیر.
اۉزبېک تیلی دیپارتمنت‌لریده طلبه آزلیگی معماسیگه سبب نیمه؟
افغانستان بۉیلب دولت بیلیم یورتلری جمله‌سیدن کمیده ۷ بیلیم یورت‌ده «اۉزبېک تیلی و ادبیاتی» نینگ دیپارتمنت‌لری فعال دیر.
بو دیپارتمنت‌لر کیله‌جگی و دوامی اېسه اۉزبېک خلقی و اینقسه یاش-ییگیت‌لرنی تیل اوچون قیزیقیش‌لریگه باغلنیب قالگن.
افغانستان‌ده یوز بیرگن ییریک سیاسی اوزگریش‌دن کیین که طالبان حاکمیت گه قیتیب کېلدی، طالبان نینگ قدرت گه قیتیشی افغانستان‌ده تورلی ساحه‌لر جمله دن اوقیش و تعلیم اوستیگه سلبی تاثیر قوییب، بو ساحه‌لرنی جدی معمالر بیلن دوچ قیلدی.
بو معمالردن بیرته‌سی افغانستان جمعیتی آره‌سیده اوقیش‌گه قیزیقیش و اولگوریش رقمی آزه‌یگنی دیر و بو وضعیت اېسه بیلیم یورتلر فعالیت‌لری اوستیده سلبی تاثیر قۉیگن.
افغانستان بیلیم یورتلری نینگ فاکولته‌لری ایچیده، اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنتی هم اخیرگی ییللر بو معمالردن اوزاققه قالمه‌ی و طلبه آزلیگی خواطری بیلن بیرگه بۉلیب کېلماقده.
دیمک، اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنت‌لریده طلبه آزلیگی و ییگیت‌لر نینگ بو بولیمنی تنله‌مسلیک سببی، قوییده‌گی عامللر بولیشی ممکن.
بو سبب‌لردن بیرینچی‌سی، افغانستان بۉیلب طلبه‌لر آزلیگی معماسی دیر که افغانستان یاش و ییگیت‌لری اخیرگی ییللر ایچیده سیاسی و اقتصادی وضعیت باعث، اوقیش‌گه بۉلگن قیزیقیش‌لرینی قۉل‌دن بېرگن و بو اېسه بیلیم یورتلر جمله‌دن اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنت‌لرینی طلبه آزلیک معماسی بیلن دوچ قیلگن.
بونگه علاوه، طالبان تامانیدن افغانستان بیلیم یورتلریده قیزلرنی حضوری تقیق‌لنیشی هم باعث بۉلگن که بیلیم یورتلر جمله‌دن اۉزبېک تیلی و ادبیاتی اوچون طلبه آزلیگی معماسی جدی بۉلسه.
بونی یانیده کۉپینچه ایشانچلر بو دیر که اۉزبېک تیلی و ادبیاتی بۉییچه اوقیش آلیش توغریسیده یاشلر ترغیب اېتیلمه‌گنی و عایله‌لر و اۉزبېک جماعه‌سی نینگ بوتوغریده بی‌فرق‌لیگی، اۉزبېک تیلی و ادبیاتی باشقه بۉلیملرگه نسبتن طلبه آزلیک معماسیدن کۉپراق اذیت چیکیشی گه باعث بولگن.
بو توغریده اۉزبېک تیلی و ادبیات‌نی اوقیب بیتیرگنلر اوچون ایش زمینه‌سی یۉق دېب هم توشینچه‌لر یره‌تیلماقده و بوندی سلبی فکرلرنی یره‌تیلیشی البته تیل برابریده کتته جفا دیر.
بو معما شونچه‌لیک جدی دیر که ایریم بیلیم یورتلرده اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنتی باغلنیشیگه سبب بۉلیشی هم اَیتیله‌دی.
افغانستان بیلیم یورتلریده اۉزبېک تیلی بۉلیمی فعال قالیشی حیاتی دیر
اۉزبېک تیلی‌ده یازیش و ایجاد قیلیش تیل‌میز رواجلنیشی اوچون اونوتیلمس بورچ دیر. شوندی ایکن بو مساله اوچون هر بیریمیز آرقه‌لی علاحده توجه قره‌تیلیشی کېره‌ک دیر.
خلق‌میز آره‌سیده تیل‌میزگه یازیش و علمی تدقیقات بجریش اوچون یالغیز یۉل بو بیلیم یورتلرده اۉزبېک تیلی و ادبیاتی بولیمی فعال اسره‌لیب قالیشی دیر.
اوشبو مهم بولیم تقدیری اخیرگی کونلرده ایریم خواطرلر بیلن بیرگه بۉلیب کېلماقده.
اجتماعی ترماقلرده نشر اېتیلگن ناخوش خبرلرگه کۉره، افغانستان بویلب اۉزبېک تیلی و ادبیاتی فعال بۉلگن بیلیم یورتلردن برچه‌سیده ییترلیچه طلبه اۉزبېک تیلی دیپارتمنتی اوچون قبول قیلینگن اېمس.
بو دیگنی اۉزبېک تیلی‌نی افغانستان اکادمیک ساحه‌سیده کتته قیغوسی دیر و تیل‌میز و خلق‌میز کیملیگی کیله‌جگینی خواطرده قۉیه‌دی.
اۉزبېک تیلی استادلریدن بیرینی بو ناخوش خبر توغریسیده ایتیشیچه ” اۉزبېک تیلی و ادبیاتی بولیملری نینگ یاپیلیشی اوشبو تیل اوچون ادبی-فرهنگی فعالیتلرنینگ تۉختب قالیشیگه سبب بوله‌دی و نتیجه‌ده افغانستان نینگ تورکی خلقلری اینیقسه اۉزبېکلر اۉزلرینی تانیشدن، کیملیگی، تاریخی، مدنیتی و علمی و ادبی میراثیدن محروم بوله‌دی و باشقه خلقلرده ایزیلیب یوقالیب قاله‌دی.”
شوندی ایکن تیل‌میز و ملی کیم‌لیگیمیزنی اسره‌ب قالیش اوچون بو بیلیم میدانیده برچه‌میزنی کوره‌شیمیز کېره‌ک دیر.
افغانستان اکادمیک ساحه‌سیده اۉزبېک تیلی تقدیری یاشلر قۉلی‌ده
افغانستان اۉزبېک‌لری نینگ قطار ضیالی‌لری، مدنی فعاللری و یازووچیلری، بو مملکت بیلیم یورتلریده‌گی اۉزبېک تیلی و ادبیاتی تقدیرینی یخشی‌لب سیزیش‌دن کیین اۉتگن ییل بو توغریده یاش-ییگیت‌لرگه مراجعت قیلگن اېدیلر.
اۉتگن ییلی بو بیلیم‌دانلر و تویغولی کیشی‌لر تامانیدن اجتماعی صحیفه‌لرده، یۉلگه قۉییلگن کمپاین‌ده، ۱۲ – صنف‌نی بیتیرگن و کانکور سیناویده اشتراک اېتیش عرفه‌سیده تورگن یاش-ییگیت‌لردن اۉزبېک تیلی‌نی اونوتمسلیکلری طلب قیلینگن اېدی.
دیمک بو ییل هم کانکور سیناویده افغانستان بۉیلب اشتراکچیلر رقمی آزلیگی و بو سبب اۉزبېک تیلی و ادبیاتی نینگ کیله‌جگی توغریسیده‌گی خواطرلر ینه بیربار تازه‌لنیب، بو باره‌ده یاشلر دقتی کۉپراق بۉلیشی تاکیدلنماقده.
اۉزبېک یاش-ییگیت‌لری تامانیدن اۉزبېک تیلی و ادبیاتی دیپارتمنت‌لری کۉپراق تَن‌لنیشی، نه یالغیز بو تیل‌نی افغانستان اکادمیک ساحه‌سیده فعال دوامی اوچون مهم بلکیم تیل‌میزنی علمی رواجلنتیریش‌نی هم یالغیز یۉلی شو دیر.
شوندی اېکن، اۉزبېک عایله‌لری باله‌لرینی باشقه بولیملر و فاکولته‌لر یانیده اۉزبېک تیلی اوچون اوقیش آلیش‌گه ترغیب اېتیشی بو معنوی بارلیگیمیزنی سقلب و کیم‌لیگیمیزنی اسره‌ب قالیش اوچون حیاتی خذمت بۉله‌دی.
افغانستان‌ده اۉزبېک تیلی اوچون حاکمیت‌لرنی بجرمه‌گن بورچلری
افغانستان‌ده اۉزبېک تیلی جمعیت اساسیده دایما اوچینچی تیل سنه‌لیب کېلسه‌ده، بیراق بو تیل گرامر و ادبیات بای‌لیگی نقطه‌نظردن نه یالغیز افغانستان بلکیم منطقه‌ده بیرینچی درجه‌لیک فعال تیل‌لردن دیر.
شوندی اېکن افغانستان‌نینگ بویوک بارلیکلریدن بۉلمیش اۉزبېک تیلی رواجلنیشی اوچون قانقرلی ایشلر بجریلمه‌گن و بو تیل افغانستان معاصر تاریخیده کۉپینچه حاکمیت‌لرنی فاشیستی اویله‌شلریدن زیان کوریب و مهرسیزلیکلرده قالیب کېلگن.
افغانستان‌ده بوندن ایلگری حاکم بۉلگن جمهوریت تیزیمی نینگ اساسی قانونی بو حاکمیت‌نی اۉزبېک تیلی رواجلنیشی اوچون اولگوریش‌گه بویروغ بېرر اېدی، شوندی بۉلسه هم بو حاکمیت دوریده، اۉزبېک تیلی اوچون کوتیلگن دېک ایشلر بجریلمه‌گن.
حاضر یقین اوچ ییل‌دن بۉیان افغانستان‌ده طالبان حاکمیت سوریب کېلماقده و بو حاکمیت تامانیدن هم اۉزبېک تیلی رواجلنیشیگه هیچ قندی دقت یۉق.
بونگه علاوه اۉزبېک تیلی برابریده ایریم چیکلاولر هم یره‌تیلگن که جمله‌دن اۉزبېک تیلی اوچون مکتب‌لرده کتاب یۉق‌لیگی همده طالبان تامانیدن بیلیم یورتلرده اۉزبېک تیلی اوقیتووچیلری نینگ علمی ایشلری اۉزبېک تیلی‌ده بۉلمسلیگی دیر.
عینی حالده اۉزبېک تیلی رواجلنیشی اوچون تېگیشلی دولتی اداره‌لرده توجه قره‌تیلمه‌گن و کۉپلب دولتی اداره‌لر مطبوعات بولیملریدن اۉزبېک تیلی آلیب تشلنگن.
بونی یانیده، تیللر رواجلنیشی اوچون مهم بۉلگن ساحه‌لرده هم اۉزبېک تیلی اوچون اونچه‌لیک توجه یۉق و بونگه مثال افغانستان بیلیملر اکادمی‌سی کبی تدقیقاتی اۉرین‌لرده اۉزبېک تیلی اوچون ییترلیچه امکانات و تشکیلات یۉق دیر.
افغانستان حاکمیت‌لرینی بو یانده‌شوولریگه قره‌مسدن اۉتگن ییللر جریانیده اۉزبېک تیلی اوچون انچه ایشلر هم بۉلگن که بو ایشلرنی کۉپینچه‌سی اۉزبېک فعاللری، قلم‌کش ضیالی‌لری و مدنی فعاللری سعی‌وحرکتی طفیلی دیر.
نهایت‌ده، اوشبو یازوولر بیلن ایتماقچن‌میز که تیل‌میزگه اۉزیمیز ایچ کویدیریب، ایگه چیقمسه‌ک باشقه‌لر اونی برابریده بی‌فرق دیر. شوندی ایکن تیل‌میزنی تورلی ساحه‌لرده سقلب قالیب و رواجلنتیریش‌گه برچه‌میز اولگوره‌یلیک.
