عبدالحمید سلیمان اوغلی چولپان ۱۸۹۸ – نچی ییلی حاضرگی اۉزبېکستان نینگ اندیجان ولایتیده ضیالی بیر دهقان عایله سیگه دنیا کیله‌دی.
چولپان نینگ آته‌سی سلیمان قل، متا سودالری بیلن شغلنر ایکن، اوغلی نی علملی بۉلیشی نیتیده بیرینچی دن مدرسه گه سونگ ایسه روس توزیم مکتبیگه اوقیشگه بیره دی.
مین دوتار بیرله توغیشگن کهنه بیر دیوانه من
اول توغیشغانیم بیرله بیر اوتتده داییم یانه من
تاریخی منبع‌لرگه قره‌گنده چولپان باله‌لیکدن ادبیات بیلن قیزیقیب شعر یازیش‌گه باشله‌دی.
نیچون آچیلدی کۉزیم قه-یگه کیتی اویقولریم
بو اویغانیشده تۉلیب تاشتدی، آشتدی قیغولریم
چولپان توغیلیب اوسگن آنه یورتی اندیجان روس امپراطورلیگی نینگ آیاغ‌لری آستیده مستعمره گه اَیلنیب ، قوللیک شکنجه‌سیده زبون و خار بۉله‌دی. او قشاق و ناچار خلقی باشیدن کیچیریاتگن عذاب و اوقووتلر همده ظلم‌نی جان و قانی بیلن حس ایتیب اولغه‌یه دی. عینن منه شو آغریقلی کیچینمه‌لر چولپان نینگ کوزلرینی آچه‌دی و اونی اېریک یولده کۉره‌شگه چارله-یدی.
ادیب، ادبیات میدانیگه قدم قۉیرایکن، ینگی اۉزبیک ادبیاتی نینگ اجتماعی غایوی یونلیشینی گزپریسکی، بهبودی، فطرت، اولانی کبی جدیدچیلیک حرکتی نینگ پیش قدم ارباب‌لری تاثیریده تیز ایلغب آله‌دی. همده شو یونلیشده شعرو نثری اثرلر یره‌تیب، تانگ یولدوزی اوله-راق قرانغو دورنی یاره-تیش و مودراق خلق نی اویغاتیشگه اینتیله دی.
نیکلای ایککی نینگ ۱۹۱۶ – ییلی جون آیی نینگ 25 دگی فرمانی، شونداغ هم آچ و یلانغاچ اېزیلگن خلق نینگ قددینی ینه ده بوککه دی.
فرمانگه کوره روس بۉلمگن اېرککلر مجبوری محنتگه( قوللیکگه) سفربر ایتیلشی و روسیه گه جونتیلیشی کیره‌ک بۉله دی.
منه شو منفور سیاست طفیلی اېل بدتر خوارلنه دی و کۉپلب عایله‌لر یکه و یگانه فرزندلری، باقووچی لریدن ایریلیب، ناچارلیکگه یوز توته دی لر.
۱۹۱۷ نچی ییل تورکستان خلقی آرزوقیب کوتگن کون یوز بیره دی، نیکلای 2 بلشویک لر تمانیدن تختدن آلیب تشلنه دی. و ۱۹۱۸ نچی ییل‌ده قوقان مختاریتی توزله باشلیدی. مینگلر آدم لر بو آزاد لیک نی نشانلش اوچون بیراغ کوتریب کوچه لرگه چیقه دی لر. افسوس که بو مستقللیک بار یا یاغی 73 کون دوام تارته دی و آزاد لیک شفقت سیزلرچه یۉق لیکگه محکوم قیلینه دی.
حاکمیت تیپه سیگه کیلگن بلشویک لر- تورکستان خلقیگه ملی آزاد لیک وعده قیله دیو اما عملده ملی آزادلیک گه ایریشیش یۉلیده‌گی ایریک قدم لر قانگه باتیریله دی.
۱۹۱۸ نچی ییل ده بلشویک لر تمانیدن یاللنگن ترورچیلیک تشکیلاتی، قوقانده اېرکینلیک اوچون باش کوتارگن اۉزبیک لرنینگ، کېکسه یو یاشینی حتا بېشیکدگی چقلاقلرینی هم سۉییب تشلیدی.
زمبرک و ملتیغ لرگه قرشی، اوراغ-تیشه سی بیلن کۉرشگن خلق قسمتی ایینچلی توگیدی. بلشویک لر شهیدلرنی مرغلان یولیدگی درخت لرگه آسیب، جسد لرنی ایچیب آلیش یا کومیش تقیقلنگن ایدی و هرکیم جسد لرنی کومسه لر اولر هم اولدیریلردی.
وضعیت نینگ ایینچلی تصویری ۱۹۱۸ نچی ییل ۲۰- فبروری گه باسیلگن اولوغ تورکستان گزیته‌سیگه قوقان تاریخیده اینگ مودخیش کون ناملی مقاله‌ده شونده سۉزلربیلن توگیدی.( قوقان ایندی اولیک لر شهری )
انه شونده ی بیر وضعیت ده عبدالحمید چولپان، استاذی فطرت نینگ تکلیفی بیلن بخارا اخبارات نشریاتیده فعالیت یوریتماق اوچون بخارا شهریده یۉل آله‌دی. چولپان بخارا بارر ایکن، بخارا امیرلیگی تونتریلیب توگه-تیلگن پیتیده توغری کیله دی و ۲۴ یاشیده گی فیض الله خواجه-یو بخارا خلق شورا لر جمهوریتی ناظرلر کینگشی باشلیغی یعنی بخارا نینگ ینگی رهبری ایتیب تعیینلنگن ایدی.
چولپان بو کوره‌ش میدانیگه کته کوچ بولیب کیریب کیله دی، اونینگ هر ایجاد محصولی خلق آره سیده عامه لشیب، قۉلدن قۉلگه – تیلدن تیلگه کۉچیب و ییلدن ییلگه شهرتی آرتیب باره دی. چولپان نینگ تیل و اوزبیک خلقی اوچون بولگن سعی و حرکت لری و ملی و حماسی شعر لری، شورالر حکومتی نینگ توجه سینی اوزیگه قره‌ته‌دی. چولپان و چولپانچیلیکگه قرشی کتته کوره‌ش باشلنه‌دی.
۱۹۲۷ نچی ییل مدنیت خادم لری نینگ قورولتاییده ینگی اۉزبپک شعریتی نینگ اساسچی سی درامتور، یازوچی، ترجمان عبدالحمید سلیمان اوغلی چولپان نینگ شخصی و ایجادی قتیق تنقید آستیده آلینه دی و اونگه ملتچی دیگن تامغی باسیلیب اوشه کون دایر بۉلگن قورولتاییده اونینگ سوزلریده قولاغ سالینمیدی.
قوریلتای اوتگن دن کیین ۱۹۳۲ نچی ییلی فیض الله خواجه-یو، چولپان نینگ جانینی سلقش نیتده و تنقیدچی لردن قوتقزیش اوچون مسکوده جونتیب یوباره دی. چولپان مسکوده ترجمان لوازمیده بیر مدت ایش آلیب باره دی.
چولپان یورتیده سیاسی وضعیت قنچه لیک آغیر بولسه هم ۱۹۳۵ نچی ییل مسکو دن آنه وطنیگه قیته‌دی.
عبدالحمید چولپان، اوزدوری نینگ بی تکرار شاعرلریدن سنه لیب اونلرچه گوزل تورکستان کبی حماسی شعرلر یازه دی و شو فعالیت باعث ، انچه اۉتمیدی و تیرگوگه الینه دی. چولپان تیرگودن سونگ اۉز یقینلری نینگ جانینی سقلش اوچون برچه قۉل یازمه لرینی یاقیب یوباره دی.
اوشه واقعه لردن سونگ ۱۹۳۷ نچی ییلی چولپان حبسگه آلینه دی و استالین حکومتی طرفیدن آتیب تشلنه دی.
چولپان نینگ اثرلریدن، گوزه ل تورکستان کبی شعرلری تورکی ملتلر آره سیده بیر حماسی شعر صفتیده تورلی قوشیقچی لر تمانیدن کویلنیب اۉز دوری نینگ قهرمان لریدن بیری سنله دی.
منه بو استاد عبدالغفور کمال نینگ اوغلی کبیر کمال، عبدالحمید چولپان نینگ حیاتی و ایجادیاتی حقیده اۉز سۉزلرینی شونده ی باشلیدی.
” چولپان نینگ بو حماسی شعرلری نه بلکیم حاضرگی اۉزبېکستان یا تورکستان جغرافیه‌سیده یشه‌یدکانلرگه عزیز بیزلردیک افغانستان جغرافیه‌سیده اوتوتیلگن اۉزبېکلر و تورکلرگه هم نهایت درجه‌ده عزیز دیر.”
گوزه‌ل تورکستان سنگه نه بۉلدی
اۉزبېک خلقی نینگ بویوک شاعری و کوره‌شچن قهرمانی عبدالحمید چولپان نینگ یاد و خاطره‌لری منگو قالسین.
