تاریخ‌لری کتته سلطنت و امپراتورلیکلر قوریش بیلن بویوک بارلیکلرگه ایگه بۉلگن اۉزبېک خلقی بیر نیچه عصردن بیری، حاضرگی افغانستان ناملی جغرافیه‌ده، کتته قدربیلمسلیکلر بیلن بیرگه بۉلدی و تاریخ‌ده اۉزبېک امپراتورلری باشقه خلق‌لر تیللری و مدنیت‌لری رواجلنیشی اوچون نه فقط توسیق‌لیک یره‌تمه‌ی بلکیم رواجلنیشی‌گه حصه قوشگن بو خلق تیلی و مدنیتی قرشی‌لیک و ضدیت‌لر بیلن بیرگه بۉلدی.
انه‌شوو قدر بیلمسلیک و ناسپاس‌لیکلردن کېلیب چیققن افغانستان حاکمیت‌لری نینگ یامان یانده‌شوولری، اۉزبېکلر و بو خلق‌نینگ تیل و مدنیتی برابریده یامان ریجه‌لرنی قۉلگه آلیب و عملگه آشیریش‌گه اولگوردی و حتا بو تیلنی یۉقاتیش اوچون کتابلرنی یاندیریش‌دن هم واز کیچمه‌دی.
شوندی تاریخی جبرلرنی باش‌دن کېچیرگن اۉزبېک تیلی عصرلردن کیین، افغانستان ناملی بیر مملکت و جغرافیه اساسی قانونی‌ده ایلک‌بار جای تاپدی و تیلی‌میز ینه‌ده بو مملکت نینگ کتته بارلیکلریدن بیری اېکنی تَن آلیندی و شو باعث ۱۴ – جدی افغانستان‌لیک اۉزېېکلر اوچون خاص اهمیت‌گه اېگه دیر.
قویاش ۱۳۸۲ – ییل ۱۴ – جدی‌دن کیین، اساسی قانون بویروغی اساسیده افغانستان حاکمیتی نه‌فقط اۉزبېک تیلیگه قرشی ایش بجرمسلیگی کېره‌ک اېدی بلکیم رواجلنیشی اوچون هم دقت قیلیشی لازم بولر اېدی. بیراق بو قانون بویروغی‌گه اساس اخیرگی ایگیرمه ییل ایچیده افغانستان حکومتی اۉزبېک تیلی رواجلنیشی اوچون اونچه‌لیک توجه قره‌تیب و بودجه اختصاص بېرمه‌دی.
شوندی بۉلسه هم، اساسی قانون‌ده اۉرین تاپکنی بو تیل رواجی اوچون تیل‌سیور و تویغولی اۉزبېک کدرلری نینگ سعی‌وحرکتی اوچون زمینه یره‌تدی و بو زمینه‌دن فایده‌لنگن بیرحالده اۉزبېک فرهنگی‌لر تیلی‌میز اوچون اونوتیلمس خذمت‌لرنی بجردیلر.
