پریلر حقیده انچه کۉپ ایشیتگن بۉلسنگیز کیره‌ک. لیکن، پریلر نینگ محلی حقیده ایشیتگن می‌سیز؟
پری محل، شونده‌ی گوزه‌ل بیر ییر که اونینگ گوزه‌للیگی و چرایی ,سیزگه بهشت منظره سینی یشه‌ته‌دی. شونده‌ی بیر ییر که کشمیر او بۉلمسدن کوپ تانیلمس اېدی!
پری محل کشمیر نینگ تاریخی، سیاحتی و اینگ مفتونکار منظره و جایلریدن بیری دیر. پری محل سرینگر شهریده زبروان تاغی نینگ یوقاریسیده و دال دریاسی نینگ جنوب غربیده جایلشکن. بو محل , پریلر اویی یا پریلر سرایی آت بیلن هم تانیله‌دی.
تۉلقین گه اوخشه‌گن تاغلر، تپه‌لر و اوزاقدن پارلب تورگن سوولرگه قره‌گنده ,بو تاریخی بنا اۉز آتیگه لایق دیک توییله‌دی. روایتلرگه کۉره پری محل نینگ اسمی آلدینلر پیر محل ایکن، کیینلری اېسه پری محل اسمیگه اوزگریبدی. و یا هم ایریم کیشیلر نینگ ایتیشیچه ؛پری محل نینگ اسمی دارا شکو خاتین نینگ لقبی, پری بیگم شرفی اوچون شونده‌ی آتلنتیریلگن. ینه محلی افسانه‌لرگه کۉره؛ بو محل نینگ اسمی بهشتی موقعیتی اوچون اېمس، بلکه؛ جادوگرلر ملکه‌لرنی شو محلده قماققه تشله‌گنی اوچون , شونده ی آت آلگن. ایتیب اوتیشیمیز ضرور که ,بو چرایلی محل تورلی روایتلرگه, فرقلی شکللرده تعریفلنگن.
پری محل بوتون توزیلمه‌سی بیلن ,شاه جهان حکمرانلیگی دوریگه تیگیشلی دیر. بو محل نینگ اسلامی معمارچلیگی اوزیگه خاص عنصر‌لری؛ جمله‌دن نفیس طاقلر، رواقلر و باسقیچلی یا طبقه‌لی باغلری بیلن ,کشمیر نینگ باشقه جایلردن, اجره‌لیب توریشیگه سبب بوله‌دی.
پری محل ۱۶۰۰ میلادی ییل نینگ آره‌لریده و یا ۱۷ – عصر نینگ اۉرته‌لریده شاه جهان نینگ تونغیچ فرزندی و ولیعهدی داراشکوه تمانیدن قوریلدی. ایتیشلریچه شهزاده نینگ اۉزی هم ۱۶۴۵،۱۶۴۰ و ۱۶۵۴ ییللریده پری محلده یشر ایکن. بو دوره ده پری محل, کتابخانه و معنویت مرکزی صفتیده قوللنگن. شهزاده داراشکوه تورلی دینلر و فلسفه‌لرگه جمله‌دن؛ بوداییزم، هندوییزم و اسلامی تصوفگه علاحیده قیزیقیش و اعتبار بیرر ایدی. صوفی و دانشمند صفتیده شهزاده، دینلرنی اورگنیشگه و دینلر اۉرته‌سیده کۉپریک قوریشگه اینتیلگن و مجمع البحرین کتابنی یازگن. ایتیشلریچه پری محل, دنیا نینگ تورلی جایلریدن دینی تحقیقاتلر اوچون ,مهمانلر قبول قیلر ایکن. تپه‌لیکده انشاء ایتیلگنی اوچون هم کیینلر؛ رصد خانه، آستروالوژی و یا یولدوزشناسلیک مکتبی محلیگه ایلنگن. (ینه بیر روایت بار که داراشکوه پری محلنی استادی ملا آخونشاه یا ملاشاه بدخشانی حرمتی اوچون بنا ایتگن. ) قوشمچه قیلسک جهان ارا بیگم شاه جهان نینگ دانا، چیرایلی و تدبیرلی قیزی تمانیدن هم , پری محل نینگ باغی قیته‌دن ریستوره قیلینگن.
پری محل خصوصیتلری
پری محل نینگ ایسکی تاریخی بنألری و ۶ مخصوص تیراسی اونینگ مفتونکارلیگی، اوزه‌للیگی و جاذبه سینی آشیرگن. بو تیراسلر یوقاری تپه‌لیکده بۉلگنی اوچون هم ,اۉزیگه خاص منظره‌نی یره‌تگن و تراسلرنینگ قوییسیده کېریش زینه پایه‌لری موجود بۉلیب، هر ۶ تیراس نینگ اولچملری بیر-بیری‌دن فرقلی دیر.
مثال اوچون ایکینچی تیراس نینگ خصوصیتگه نظر سالماقچی بۉلسک، بو تیراس نینگ مرکزی قوسی نفیس کچ گارلیک بیلن بیزه‌تیلگن بۉلیب، اونینگ یوزه‌سی قدیمده, اعلانلرنی قلم یا قریشته( مداد) بیلن یازیش اوچون قوللنیلگن.
اوچینچی تیراس اېسه معمارلیک نقطهء نظردن، باغ نینگ اینگ جاذبه‌لی قسمیدن حسابلنه‌دی. بو تیراس نینگ کیریش ییری، مغول حکمرانلیگی دوریده‌گی اسلوب بیلن یسلگن. (ایکی تمانیده‌گی اونگ و آرقه قوسلر بیلن شرق دیواریده‌گی مرکزی گومبز اوی‌گه آلیب باره‌دی.) بو اوی ظریف و نفیس گچ کارلیک بیلن بیزه‌تیلگن.( کیریش جایی نینگ ایکی تمانیگه کینگ اوییلر موجود بۉلیب، شمالی اوی حمام (عاموی حمام) صفتیده ایشله‌تیلگن. )
(پری محل کشمیر نینگ باشقه بنالریدن فرقلی بۉلگنی, اونینگ اطرافیده هیچ قنده‌ی شرشره( آبشار) یا دریا کورینمسلیگی ده دیر. شو سببدن-ده،) بو محل نینگ کیره‌کلی سووی ییر آستیده‌گی سو قوویو (نل) لری و سوو یوللری آرقه‌لی تامینلنیب ذخیره بۉلر ایکن.
سۉزلریمیزنی اینابتگه آلگن حالده؛ پری محلنی مغول دوری نینگ اینگ چیرایلی و مرکب معمارلیکلری آره سیدن, جای آلگن دیسک مبالغه بۉلمه‌یدی.
اوشبو تاریخی بنأ و باغ هندوستان مستقیلیگیدن کیین, جامو و کشمیر دولت نینگ مالکیت آستیده قرار تاپگن. شو حاضر ترافیک و هوا افلاسلیگی نی آلدینی آلیش اوچون, سیاحتچیلرگه مخصوص اوتوبوسلر یره‌تیب بیریلگن.( نوبت آلیش اوچون اېسه آلدیندن بوک قیلیش کیره‌ک. )
بیز تاریخی بیر محل حقیده, شونده‌ی بیر حالده بیلگی بیرماقده‌میز که ,سیز حاضر افغانستان ناملی مملکت نینگ هر بیر چیککه‌سیده بارسنگیز، اۉزبېکلر و تورکلر تامانیدن یره‌تیلگن, بنالر و تاریخی مکانلرنی کۉره‌سیز. اسف بیلن که ,اولرنینگ دییرلی برچه‌سی دقت و توجه قره‌تیلمه‌گنلیگی باعث یۉق بۉلیش تهلیکه‌سیده. تیموری‌لر دوری‌دن قالگن؛ مناره‌لر، قصر، شونینگ دېک کابل‌ده جایله‌شگن بابر باغی کبی ,اۉنلرچه باغ و تاریخی مکان بو یورتده اۉزبېکلرنینگ, اوزاق مدت‌لی حاکمیت‌لری و آبادانچیلیگی اوچون بۉلگن قیزیقیش‌لرینی, یقال کۉرسه‌تیب تۉره‌دی. بو بنالر و تاریخی مکانلرنی حاضر هم افغانستان نینگ هر بیر ولایتیده، توریست‌لرنی جلب اېتگن یگانه تاریخی بارلیکلر دېب ایتسه‌ک, اده‌شمه‌گن بۉله‌میز. بیراق حاضر افغانستان جغرافیه‌سیده، اۉزبېک-تورکلرنینگ آبادانچیلیک نشانه‌لری , بو خلققه تېگیشلی بۉلگنی مقصدلی بیر روشده ـ یۉق دېب سنه‌لماقده. مثال اوچون، تیموری‌لر تمدنی نینگ نشانه‌لری هرات ولایتیده بارلیگیگه قره‌مه‌ی، نوایی، سلطان حسین بایقرا و گوهرشاد بیگم کبی مدنیت‌پرور شخصلردن, هرات تاریخیده آت توتیلمه‌گن و یازیلمه‌گن. تاریخ، شونده‌ی بویوک شخصیتلرگه باریب قوشیلگن هرات یشاووچیلری, نوایی مدنیتی‌دن اوزاق‌لشیب بارماقده دیر. شونگه اوخشش غزنی، جلال آباد و باشقه افغانستان شهرلریدن اورنک کیتیریش ممکن.
