روضه شریف، افغانستان نینگ بلخ ولایتی, شمالی حدودیده بۉلگن مرکزی, مزارشریفده جایلشگن. روضه مبارک، افغانستان نینگ مهم تاریخی بنالریدن بیری دیر. ملت اونی زیارت قیلیش اوچون, وطنیمیز نینگ هر بیر جاییدن کېله‌دیلر. اینیقسه بو بناده ایرگنه‌قون بیره‌می کونلریده, خلق ییغینی کۉپیه‌دی.
ایریم کیشیلر نینگ اعتقادلریگه کۉره؛ علی بن طالب (رض) پیکری بلخ ولایتی نینگ شمالیده, یشیرینچی حالده کوچیریلگن که بو روایت ۶-نچی قرن‌ده, کشف اېتیلگنیگه تۉغری کېله‌دی.
ابو مسلم خراسانی, جعفر صادق وصیتیگه کۉره؛ مبارک جسدینی عیارلری بیلن یشیرین طرزده, تیوا آرقلی نجفدن مرو شاه جهانگه, او ییردن کوه نور اسملی بیر محلگه, بو محلدن کلفگه او ییردن سونگ آمو دریادن اۉتیب، بلخ نینگ خواجه خیران منطقه‌سیده دفن قیلگنلر. بو ایش حضرت علی نینگ مبارک جسدلری, اوریشلر و بوزیلیش خوفدن اسره‌لیش مقصدی بیلن عملگه آشگن. حضرت علی (رض) مقبره سی , بیر مدتگچه نامعلوم بۉلگن چونکه ، ابو مسلم اۉلگنیدن سونگ بو موضوع حل بولمه‌ی قاله‌دی. بو موضوعنی بیله‌دیگنلر, یا اوله‌دیلر یا هم ترقَلیب کېته‌دیلر.
هارون رشید زمانیده پیر معمر؛ قبر نجفده ایکنلیگنی اظهار قېله‌دی. شو اوچون هم هارون، نجفده بیر مقبره بنا اېته‌دی. بیراق، بلخ‌ده سلطان سنجر زمانیده, ابو مسلم و جعفر صادق نینگ ,المشگن یازو‌لری یا وصیتی تاپیله‌دی. باشقه طرفدن ۴۰۰ نفر سادات و بلخ نینگ بویوکلری بیر کیچه حضرت علی (رض) نی توشلریگه کۉره‌دیلر. توشلریگه حضرت علی(رض) خواجه خیرانگه بیر سفه اوستیده تاختب شونده‌ی دیدیلر: “ییللر دیر, بیز بو ییرگه میز و هیچ‌کیم بیزنی بارلیگیمیزنی بیلمه‌یدی. سیز اۉز مملکتینگیز حاکملریگه ایتینگ که قبریمیزنی آشکار قیلسینلر, تا دنیا خلایقی بیزنی زیارت قیلسین و اوندن بهره‌مند بۉلسین.“
سلطان سنجر بو موضوع نی بیلگچ, امیر قماج بلخ نینگ والی‌سیگه تیکشیریشی نی بویره‌دی. تیکشریشدن سونگ مبارک مقبره‌ده, پولاد صندوق و کییک تیریسیده جلی کوفی خطیگه یازیلگن مصحف، بیر لوحه و بویوک بیر شمشیر تاپه‌دیلر. بولر آره‌سیدن لوحه تۉغریسیده فرقلی نظرلر موجود. چونکه ایریم کیشیلر اونی آق تاش بیلیشه‌دی, ینه ایریملری ایسه قیزیل خشت دیب یازه‌دیلر. کېین سلطان سنجر زیارت قیلیب, مقبره تپه‌سی نینگ آستیده رخام تاشیدن بیر گنبد و تپه‌نینگ اوستیده اېسه گوزه‌ل بیر روضه بنا اېته دی. سلطان اولوغوار مقبره‌نی توزاتیش‌نی ریجه قیله‌دی. بیراق، اۉلیمی باعث اولگورالمه‌ی قاله‌دی.
۲۶۸ ییل اعتبارسیز قالگن مقبره‌نی, عالی مقام سلطان حسین بایقرا پیقب, اخلاص بیلن زیارت قیله‌دی. سلطان حسین مقبره‌نی هراتگه کوچیرماقچی بۉله‌دی. فقط، بو ایش نتیجه‌سیز قاله‌دی. شونگه قره‌مه‌ی صداقت و اخلاص بیلن مزار شریفده, اولوغوار مقبره بنا قیله‌دی. بو قوریلیش البته دانشمند وزیری امیرالکلام امیر علی شیر نوایی و دولت اربابلری همکارلیگی بیلن عملگه آشه‌دی.
بو اولوغوار مقبره بو کونگه قدر برقرار بۉلیب, عجایب گنبدلی بنا کۉرینیشگه ایگه خانه‌لر, حجره‌لر, رواقلر بیلن لایحه لشتیریلگن. کوشینکارلیک و بیزه‌ک ایشلری باشقه امیرلر تمانیدن قیته‌دن ایشلنگن. شو جمله‌دن ایکینچی گنبدی “آستانه جامع” گه مشهور عبدالمومن خان, شیبانیلر نینگ ۱۱نچی حکمداری دوریده قوریلگن. خلقیمیز اونی «کوک گنبد» و فارسلرایسه «گنبد کبود» دیب اته‌شه‌دیلر.
روضه شریف نینگ اساسی تعمیری غربی رواق نینگ شکستلنیشی‌دن باشلنگن. شو بیلن ایچکی رواق بیزه‌کلری, برجلر, کېریش ایشیکلر, کوشنکارلیک, مرمر تاشلی قاپلمه‌لرنی… اۉز دایره‌سیگه آله‌دی. بو قوریلیشلر افغانستان ملی اسلامی جنبش حزبی نینگ رهبری, مارشال عبدالرشید دوستم نینگ بویروغی بیلن, قوریلیش متخصصلری, رساملر, میناتورلر, کوشینکارلر و باشقه کیشیلری نینگ, مخصوص کمیسیون نظارتی آستیده, بیش ییل دوامیده عملگه آشیریله‌دی. بو جریانده ۲۰۰دن آرتیق ایشچی ایش آلیب بارگن و میلونلب خرجت قیلینگن. اینیقسه طیبه کلمه‌سی نینگ ۱۴ کیلوگرام آلتین‌دن یازیلیشی, تاریخی شهکارلردن بیری حساب بۉله‌دی.
ریستوره قیلیش کمیسیونی نینگ باشلیغی عبدالستار درزابی جنابلری بۉلیب، بهرالدین بای, شهزاده بای و انجینیر ثمر کمیسیونده اعضاء صفتیده قتنشگنلر. قوریلیش ساحه‌سیده, انجینر ثمر، روضه شریف نینگ متولی یا متصدیلردن ,ایشان سعیدی و باشقه‌لر سهم آلگنلر. نقاشلیک و میناتورلیک ساحه‌سیده؛ استاد شرر اینقسه استاد شیخزاده ایش یکونیگچه اوشه ییرده بۉلگن. میناتوریست رحمتلی محمد یوسف فایض, دیوارلر و کوشینکارلیک دیزاینی ساحه‌سیده اۉزی نینگ اینگ کتته حصه‌سینی قوشگن. خطاط و میناتوریست اېسه؛ محمد امین قیزیلباش اېدی. نقاشلیک ساحه‌سیده؛ عبدالغفور دستیار, حاجی صاحب اخلاص رنگساز, استاد محمد رفیق عظیمی, سید یاسین آغا, الغ بیک, آتیلا, عبدالبشیر, شیخزاده اۉغلی شرر, یاردمچی, اسدالله, محمد ظاهر, میرویس… و باشقه‌لر ایش آلیب بارگنلر.
اېسله‌شیمیز ضرور که بو دورده، روضه شریف نینگ خانقالری فعال بۉلیب, هر کون احتیاجی بۉلگنلرگه آذوقه تامینلگن. بوندن باشقه, نذر و ساوغه‌لر نقد پولدن آلیب، قالین و باشقه ساوغه‌لر ترقه‌تیلگن. اوشبو بویوک فعالیتلرگه قره‌مه‌ی، متعصبلر مارشال دوستم نینگ اسمینی یازیلیشینی منع قیلگنلر. بیراق، تاریخ حقیقتلردن کۉز یومه‌یدی.
اسلام نینگ تورتینچی خلیفه‌سی مقبره‌سی نینگ برکه‌سی بیلن, شهر کتته نعمتگه ایگه بۉله‌دی. عکسی حالده, او فقط بیر توپراق تپه و کینگ چول اېدی. حاضر اېسه بو اولوغوار بنا یانیده ایکی طبقه‌لی مسجد بنا بۉلگن. بو جای, نماز اوقییه‌دیگنلر اوچون مولجللنگن.
مزار شریف خلقی و تورک ملتی آتلری اۉتگن شخصلرنی, اېسلریدن چیقارمسلیکلری ضرور. اینیقسه سلطان حسین بایقرا و دانشمند وزیری نوایی احترامیگه بیر مکتب یا کوچه/ منطقه اولرنینگ آتی بیلن ناملنسه، مقصدگه موافق بۉلر اېدی.
