بوکون : چهارشنبه 30 میزان 1404

Kabul
+10...+17° C

بوکون : چهارشنبه 30 میزان 1404

Kabul
+10...+17° C

اۉزبېک تی‌وی

پخش ویدیو

اېنگ کوپ اۉقیلگن

تیموری ملکه‌لر – گلبدن بېگیم

اېسلتمە: بو مقاله تورغن فیض‌یف نینگ «تېموری‌ ملکه‌‌لر» کتابی بیر بۉلیمی بۉلیب «Ziyo uz» سایتیده نشر اېتیلگن، مذکور مقاله‌ اۉزبېک‌ تی‌وی ژورنالیستی آرقه‌لی عرب الفباسیده اۉگیریلیب، بو یېرده سیزنینگ اختیارینگیزده قوییلگن.

 

گلبدن بېگیم ظهیر الدین محمد بابرنینگ دلدار بېگیم ناملی خاتینیدن توغیلگن اوچینچی قیزی­ دیر. گلبدن بېگیم ۱۵۲۳- ییلی کابلده توغیلگن. اونینگ آنه‌سی دلدار بېگیم‌­نینگ حقیقی اسمی، صالحه سلطان بېگیم بۉلیب، ظهیر الدین محمد بابر میرزانینگ عمکی‌­سی سلطان محمود میرزانینگ قیزی اېدی. گلبدن بېگیم آته­‌سی پادشاه­ نینگ فرمانی­گه کۉره کته آنه­‌سی، یعنی همایون میرزانینگ آنه­‌سی ماهیم بېگیم قۉلیده تربیه­‌لنه‌­­دی. ماهیم بېگیم بابر پادشاه ­نینگ اېنگ سېویکلی کته خاتینی، حکمدارنینگ خاتین­لری آره‌­سیده اېنگ عاقله و بیلیمدانی اېدی. بنابر این، ۱۵۲۵ – ییلی گلبدن بېگیم­نی ماهیم بېگیم اۉز تربیه­‌سی­گه آله­‌دی. گلبدن بېگیم هر ایککله آنه‌­سینی هم صمیمی اعزازلگن. او اۉز اره­‌سیده آنه‌­سینی «دلدار بېگیم» دېب، ماهیم بېگیم­نی اېسه، «آنم حضرتلری» دېب تیل­گه آله­‌دی. گلبدن بېگیم ۱۵۲۹ – ییلگچه کابلده یشه‌­یدی. بابر هندوستاننی قۉل­گه کیریتگچ، ماهیم بېگیم بیلن بیرگه پادشاه آته­‌سی نینگ حضوری­گه آگراگه باره­‌دی. آته­‌سی بابر وفاتیدن سۉنگ، اکه­‌سی همایون پادشاه سرایی‌ده یشه­‌یدی. ۱۵۳۹- ییلده گلبدن بېگیم‌نی خضر خۉاجه خان­گه تورموش­گه چیقره‌­دیلر. او بیر اۉغیل کۉره­‌دی، اسمینی سعادت­یار دېب اته­‌یدیلر. ۱۵۵۶- ییلی همایون پادشاه وفاتیدن سۉنگ سلطنت تختی­گه اونینگ اۉغلی جلال الدین اکبر شاه (۱۵۴۲-۱۶۰۵) اۉتگچ، شاه ­نینگ آنه­‌سی حمیده بانو بیلن گلبدن بېگیم سرایی­گه، دهلی­گه یېتیب کېله­‌دیلر. انه شوندن سۉنگ، گلبدن بېگیم تا عمری­نینگ آخری­گچه جییه‌­نی اکبر پادشاه سراییده یشه‌­یدی.

گلبدن بېگیم اۉز زمانه‌­سی ­نینگ عاقله، دانشمند عیاللریدن اېدی. او جییه‌­نی جلال الدین اکبر پادشاه ­نینگ «فردوس مکان و جنت آشیان حضرت حقیده­‌گی واقعه­‌لردن نیمه­ که بیلسنگیز، یازینگیز»، دېگن اشاره­‌سی­گه موافق، «همایون­نامه» ناملی عجایب و مهم تاریخی اثرینی یازیش­گه کیریشه‌­دی. «همایون­نامه» بابر پادشاه بیلن همایون پادشاه ­نینگ حیات طرزی و سرگذشت­لری­ نینگ مختصر تاریخی بۉلیب، منطقاً «بابرنامه»نینگ دوامی­ دیر. بو اثرنینگ مهم‌­لیگی ینه شونده­‌که، «بابرنامه» اثریده­‌گی ایریم واقعه‌لرنینگ کېلیب چیقیش سببلری مکمل آچیب بېریله­‌دی. گلبدن بېگیم اۉز اثریده سرای اهلی ­نینگ حیات طرزی، شونینگ­دېک، تاریخی اثرلرده اوچره‌­می­دیگن بابر پادشاه خاندانی ­نینگ نازک خصوصیت­لری، عایله‌­وی شرایط­لری، طۉی و عزا بیلن باغلیق آدملر، اۉی-رۉزگار اسبابلری، میین-کېچیک تورلری کبی جهازلر حقیده مفصل حکایه قیله‌­دی. اما افسوس­که، اثرنینگ آخرگی قسمی اوشه زمان­نینگ جنگلریده یۉقالیب کېتگن.

میر مهدی میرزانینگ «تذکرة الحیاتین» اثریده کېلتیریلگن «سېوگی­سیز حیاتده معنا یۉق» مضمونیده­‌گی ایککی بیتی­گه قره­‌گنده، گلبدن بېگیم ­نینگ غزلیاتی­دن هم خبری بۉلگن. «اکبرنامه» اثری­ نینگ مولفی ابوالفضل­ نینگ بېرگن معلوماتی‌­گه قره­‌گنده، ۱۵۷۵- ییلده گلبدن بېگیم کۉبت الله زیارتی­گه جۉنب کېته­‌دی و ۱۵۹۲ – ییلده کۉپ قیینچیلیک­لر بیلن زیارت­گاه‌­دن قه‌­یتیب کېله­‌دی. ابوالفضل نینگ یازیشیچه، گلبدن بېگیم ۱۶۰۳ – ییلده ۸۰ یاشیده وفات اېته­‌دی. اکبر پادشاه اونی کته حرمت و احترام بیلن دفن اېتدیره­‌دی. اکبر پادشاه ­نینگ اۉزی گلبدن بېگیم تابوتینی اۉغیلی صفتیده کۉتریب، دفن مراسیمیده اۉغیللیک بورچینی اعتمامی­گه یېتکیزه‌­دی.

 

شریک قیلینگ

Related Posts

Add New Playlist