کمال الدین بهزاد (1455-1535)
بهزادنینگ شۉرلیک باشیگه ینه آغیر مصیبتلر توشه‌دی. تبریزده‌گی اېنگ اعتبارلی صنعتکار بۉلگنلیگی اوچون بهزادنی، باشقه بیر اتاقلی خطاط شاه‌‌محمود نیشابورينی تورکلر اۉز یورتیگه اۉلجه قیلیب آلیب کېتمسلیکلری اوچون پادشاه امریگه بناءً، تبریز اطرافیده‌گی بیر غارگه مجبوراً یه‌شیریب قۉیه‌دیلر. ایرانده نشر اېتیلگن «سرامه‌دنی هنر» اثریده یازیلگنیدېک، اۉز سراییده‌گی خزینه‌لر ایچیده‌گی اېنگ نادر و نایاب گوهر (بهزاد) نینگ تورکلر قۉلیگه توشیب قالمسلیگی اوچون ایشانچلی جای (بیر اولکن غار)گه یشیریب کېتگن شاه اسماعیل صفوی جنگدن یېنگیلیب چیققچ، اۉز ملازملریدن بیریگه بېرگن ایلک سواللری قوییده‌گیلردن عبارت بۉلگن: «بهزاد قله‌ی؟ اونینگ جانی امانمی؟ اونی، خدای نخواسته تورکلر آلیب کېتمه‌دیمی؟»
1512-1522 ییللر بهزاد حیاتیده آغیر و مصیبتلی ییللر بۉلدی. بو ییللر آره‌سیده گاه – گاهی آنه یورتی هراتگه هم باریب کېلیب تورگن. 1522 ییلده شاه اسماعیل صفوی مخصوص فرمان چیقریب، بهزادنی تبریزده‌گی سلطنت کتابخانه‌سیگه باشلیق اېتیب تعیینله‌یدی. 1524 ییلده شاه اسماعیل صفوی وفات اېتیب، اونینگ اۉرنینی اۉغلی یاش شهزاده تخمسپ اېگه‌لیدی.
1537 ییلده (هجري 942) کېکسه‌ییب قالگن بهزاد هراتده سویوکلی جیینی و شاگردی رستم علینینگ اۉلیم تۉشگیده یاتگنلیگیدن خبردار بۉلیب، اونی کۉرماق اوچون آنه شهری هراتگه آتلنه‌دی. لېکن او رستم علی دیداریگه یېتیشه آلمه‌یدی. بهزاد هراتگه یېتیب کېلگونچه او عالمدن اۉتگن بۉله‌دی. بونده‌ی جُدالیقدن قتّيق قیغورگن، کېکسه موی‌سفید بهزادنینگ اۉزی هم آغیر خسته‌لنیب، 1537 ییلده هراتده عالمدن اۉته‌دی. اونی هم هرات اهالیسی چوقور اضطراب ایله، زۉر ماتم آستیده شهر یانیده‌گی کۉه مختار تاغی یان بغریگه، جیینی و شاگردی رستم علینینگ قبری یانیگه دفن قیله‌دیلر.
امیر دۉست هاشیمي دېگن شاعر کمال‌الدین بهزادنینگ وفات اېتگن ییلینی بیان اېتیب، زۉر قیغو وغم-غصه ایله شعري تاریخ بیتیب، منه بونده‌ی قید اېتگن:
وحیدالعصر بهزاد آن که چون او
ز بطن مادرِ ایام کمزاد،
قضا چون صورتِ عمره‌ش بپرداخت
اجل خاکِ وجودش داد بر باد.
زِ من صورتگری تاریخ پرسید،
بدو گفتم جواب از جانِ ناشاد:
«اگر خواهی که تاریخش بدانی،
نظر افگن به «خاکِ قبری بهزاد».
(مضمونی: اۉز عصری‌نینگ یگانه‌سی بۉلگن بهزاد شونده‌ی بویوک، بې نظیر ذاتکی، اونده‌ی کیشیلر آنه‌دن جوده کم توغیله‌دی. قضا (اۉلیم) اونینگ عمریگه خاتمه بېردی، اجل اونینگ تبرک تنه توپراغینی یېلگه تاپشیردی. بو صورتلر بهزاد وفاتی نینگ تاریخینی (ییلینی) مېندن سۉره‌دی. اونگه غم-غصه بیلن شونده‌ی جواب بېردیم: «بهزادنینگ وفات اېتگن ییلینی بیلماقچی بۉلسنگ، «خاک قبری بهزاد» جمله‌سیدن ابجد حسابی هجري 942-ییل چیقه‌دی. بو ییل مېلادي حسابده 1537 ییلگه تۉغری کېله‌دی.)
دېمک، کمال‌الدین بهزاد اوزاق و سېر محصول حیات یۉلینی باسیب اۉتدی. حسین بایقرا، شیبانی‌خان، شاه اسماعیل صفوی، شاه تخمسپ صفویلر حکمرانلیک قیلگن تورلی-تومن، بیر-بیریگه بغایت ضدیتلی تۉرت سلطنتنی کۉردی، تېموريلر سلاله‌سی پایتختی هراتده و صفویلر پایتختی تبریزده یشب، اۉز دوری‌نینگ برچه عذاب-عقوبتلرینی اۉز کۉزی بیلن کۉریب مشاهده قیلدی، اۉز اطرافینی اۉره‌ب تورگن اجتماعي بارلیقدن آلگن اۉته بای و رنگ به رنگ تأثراتلرینی، ایچکی کېچینمه‌لرینی، لطیف و نازک کیفیتلرینی اۉزی‌نینگ سېر محصول و گۉزل ایجادیده زۉر مهارت همده کوچلی ذوق و اشتیاق بیلن تصویرله‌دی.
