کمال الدین بهزاد (1455-1535)
بهزاد میناتور صنعتی تاریخیده مخصوص مکتب «بهزاد مکتبینی» یره‌تدی. او رئال حیات حادثه‌لری و طبیعتنی تصویرلش اسلوبی، بۉیاقلردن فایده‌لنیش واسطه‌لری، رسمگه آلینه‌یاتگن واقعه‌لرنی نازک چیزیقلرده افاده‌لش یۉللری، انسان کیفیتی و حرکتینی عکس اېتتیره بیلیشده‌گی اوسته‌لیگی، رسم کمپوزیتسیه‌سی‌نینگ کېنگلیگی و تورلی-تومن حادثه‌لرنی قمرب آله‌بیلیشی، عجایب اېستېتیک ذوق اویغاتیشی بیلن میناتور صنعتینی ینگی باسقیچگه کۉتردی، اونینگ تاریخیده ینگی دور یره‌تدی. بهزاد میناتور‌لری اونینگ تیریکلیگیده و اینیقسه، اوندن سۉنگ مسلمان شرقیده و غربده هم بو صنعت‌نینگ اېنگ عالي یوتوغی دېب تن آلیندی همده اېنگ قیمتلی صنعت اثرلری صفتیده مشهور بۉلیب کېتدی.
بهزاد ایجادی و میراثینی اۉرگنووچی متخصصلر فکریچه، اونینگ حاضرگچه معلوم بۉلگن اثرلری تخمیناً اۉتّیزته رسم و رسملر تورکومیدن عبارت، اولردن اېنگ مشهورلری قوییده‌گیلردیر:
- شرف الدین علی یزدي نینگ «ظفرنامه»سیگه ایشلنگن مینیاتور‌لر..
- حسین بایقرانینگ مجلسلری تصویرلنگن مرقع ده‌گی 40 دن آرتیق گۉزل میناتور‌لر.
- عبدالرحمن جامي‌نینگ «سلامان و ابسال» اثریگه ایشلنگن رسملر.
- امیر خسرو دهلو‌ي‌نینگ «خمسه»سیگه ایشلنگن 33 ته عجایب میناتور.
- سعدي‌نینگ «بوستان» اثریگه ایشلنگن گۉزل رسملر.
- نظامي گنجوي‌نینگ «خمسه» اثریگه چیزیلگن نایاب و بې‌نظیر میناتور‌لر.
- عبدالله هاتیفي‌نینگ «تېمورنامه» اثریگه چیزیلگن رسملر.
- سعدي‌نینگ «گُلستان» اثریگه ایشلنگن نفیس میناتور‌لر.
- عبدالرحمن جامي تصویری.
- حسین بایقرا تصویری.
- شیبانی‌خان تصویری.
- شاه تخمسپ تصویری.
- شاعر عبدالله خاتیفي تصویری.
- تویه‌لر جنگی.
- رقص درویش (درویشلر رقصی).
- سمرقندده مدرسه قوریلیشی وهکذالر.
بهزاد اۉته سخي و مهربان استاد صفتیده جوده کۉپ اتاقلی میناتور‌ساز، مصور و نقاشلرنی تربیه‌لب وایه‌گه یېتکزدی..
15-16 اوندن سۉنگّی عصرلرده کمال‌الدین بهزاد شاگردلرینی هرات‌ده، تبریزده، بخاراده، سمرقندده، شېرازده، اصفهان‌ده، استانبول‌ده، هندوستان‌ده، شونینگدېک، اولکن شرق‌نینگ باشقه جوده کۉپلب شهرلریده اوچره‌تیش ممکن اېدی. سلطان محمد قاسیم علی چهره‌کوشای، درویش محمد، استاد محمدي، مظفرعلی، یوسف ملا، رستم علی، شیخزاده خراساني، شاه مظفر، میر سعید علی، محمود موزه‌خیب، عبدالله کبی اۉندن زیاد اتاقلی مصورلر بهزاد مکتبینی، اونینگ اسلوبینی اۉز زمانه‌لری تقاضالریگه بناءً زۉر موفقیت بیلن دوام اېتتیرگنلر.
بهزاد مکتبی‌نینگ حاضرگی زمانده‌گی دوامچیلرینی افغانستان‌ده (استادمحمدسعید مشعل)، ایران‌ده (کریم طاهرزاده بهزاد)، اۉزبېکستان‌ده (مرحوم استاد چینگیز اهمراو) و باشقه شرق اۉلکه‌لریده هم کۉریش ممکن. حاضرده شرق و اروپا مملکتلریده صنعت، رسّامچیلیک تاریخینی اۉرگنیشده میناتور چیزیش تاریخی، خصوصاً، بهزاد میناتور مکتبی علیحده اۉرگنیله‌دی و تدقیق اېتیله‌دی همده مخصوص مکتبلرده اۉقیتیله‌دی.
بهزادنینگ مصورلیک مهارتی و مکتبی تېموريلر دوری مدنیتی تاریخیگه بغیشلنگن برچه تدقیقاتلرده اۉز دوری صنعتی‌نینگ عجایب یوتوغی صفتیده علیحده تأکیدلب اۉتیله‌دی.
بهزاد نه فقط شرق خلقلری مصورچیلیگی تاریخیده، بلکه جهان رسم صنعتی تاریخیده اۉچمس ایز قالدیرگن، اۉزی‌نینگ عجایب و قیمت بها میناتور دردانه‌‌لری بیلن بوتون دنیا مدنیتی تاریخیده سلماقلی ا‌ۉرین آلگن بویوک و زبردست صنعتکاردیر.
فیل. ف.د. آ. عثمان اوف
الفبا اۉگیرووچی: ز. س
