بوکون : پنج‌شنبه 22 عقرب 1404

Kabul
+10...+17° C

بوکون : پنج‌شنبه 22 عقرب 1404

Kabul
+10...+17° C

اۉزبېک تی‌وی

پخش ویدیو

اېنگ کوپ اۉقیلگن

پاکستان و طالبان مذاکره‌لری؛ سۉزلشوودن تۉقنه‌شوو احتمالی‌گچه

پاکستان و طالبان حربی‎‌لری، قندهار ولایتی‌نینگ اسپین بولدک اولسواللیگیده ینه بیربار تۉقنه‌شگنی، حاضر پاکستان و طالبان اۉرته‎‌سیده ایشانچ‌سیزلیک کۉپه‌یگن و هر لحظه اوروش باشلنیب، کېنگه‌ییب کېتیشی احتمالدن اوزاق اېمس‌لیگینی بیلدیردی. استانبول‌ده ایککی تامان  نماینده‌لری اۉرته‎‌سیده مذاکره‎‌لر دوام اېتیب تورگن بیر پیتده بو تۉقنشوو یوز بېریشی،  مهم بیر حربی سیگنال صفتیده بهالنماقده و بو هر دقیقه پاکستان و طالبان کینگ تۉقنشوولرنی باشله‌نیشیدن درک بېره‌دی.

ساحه‌نینگ مخصصلری‌نینگ فکریگه کۉره، پاکستان و طالبان اۉرته‌سیده‌گی اساسی معما بۉلمیش پاکستان طالبان تحریکی یا -ده «تی‌تی‌پی» مساله‎‌سی ایککی تامان اوچون جدی بیر موضوع دیر. شوندی اېکن استانبول مذاکره‌سی آسانلیگیچه معین بیر کېلیشووگه یۉل یره‌تیشی بیرآزگینه قیین کۉرینه‌دی.

دېیرلی طالبان و پاکستان اۉرته‌سیده‌گی کېلیشماوچیلیک مرکزیده «پاکستان طالبان تحریکی» مساله‎‌سی توره‌دی. پاکستان بو مملکت ناتینچ‌لیکلری‌ آرقه‌سیده تی‌تی‌پی گروهی و بو گروه‌نینگ هجوملری افغانستان‌ده باش پناه‌ تاپگن و طالبان‌ آرقلی بۉله‌جک حمایه‌لری سبب قیلیب کۉرسته‌دی و خودی شو ادعا بیلن استانبول‌ مذاکره‌لریگه اۉز نماینده‌لرینی جۉنتگن.

طالبان اېسه بو مساله‌گه نسبتن اۉزی‌نینگ تۉرت ییل دوامی‌ده تیلگه آلیب کېلگن یانده‌شووینی تکرارلب «افغانستان توپراغیدن هیچ بیر مملکتگه قرشی فایده‌له‌نیلمه‌دی» دېب وعده بېریب کېلماقده. بیراق پاکستان اېسه دنیانینگ باشقه کۉپلب مملکتلری کبی طالبان‌نی ترویریزمگه قرشی کوره‌شی خصوصیده‎‌گی وعده‌لریگه ایشانمه‌ی، بو حاکمیت‌دن تی‌تی‌پی‌گه قرشی جدی‌راق چاره کۉریشی و بو خصوصده ایشانچلی کفالت‎‌لر سۉره‌شماقده.

طالبان و پاکستان‌نینگ بو قرمه-قرشیلیگی شوندن کېین تره‌نگلشیب بو باسقیچگچه یېتیب کېلدی که طالبان، اوزاق ییللر حمایه‌سیده بۉلگنی ادعا قیلینگن پاکستان‌دن یوز قیتریب، بو مملکت‌نینگ اساسی و قدیمی رقیبی بۉلمیش هندوستانگه یقین‌لشیشگه اولگوردی.  شو سبب اۉزی‌نینگ استراتیژیک منفعت‌لرینی خوف آستیده کۉرگن پاکستان، طالبانگه نسبتن حربی و دیپلوماتیک باسیملرنی اۉتکزیش‌ده حرکت قیلیشگه باشله‌دی.

بو مساله‌لرنی نظرده توتکن حالده، استانبول‌ مذاکره‌سیدن کېین طالبان و پاکستان اۉرته‌سیده قۉییده‌گی ایککی عمومی سناریونی کۉریش ممکن.

بیرینچی سناریو: کېنگ تۉقنشوو

کۉپلب ایش بیلرمانلرنینگ ایشانچی‌گه کۉره، پاکستان و طالبان مذاکره‌سی ایجابی نتیجه بېریب، ایککی تامان اۉرته‌سیده‌گی معمالرنی بوتونله‌ی حل اېتیلیشی ممکن اېمس. چونکه ایککی تامان‌نینگ بیر-بیراویگه قۉیگن شرط و شرایط‌لری، بیراز جدی دیر. کۉرینیشیچه پاکستان هم تی‌تی‌پی مساله‎‌سیدن قوله‎‌یلیک بیلن قۉل تارتیشگه تیار اېمس و بو تامان طالبان هم اۉزی‌نینگ اوزاق ییللیک سنگرداشلری و همده ایدیولوژیک ایزداشینی آسانلیک بیلن پاکستان طلبی‌ اساسیده یۉق اېتیش‌ده تیار اېمس. چونکه افغانستان و پاکستان طالبلری اله قچان بیر بۉلیب و اۉرته‌لریده قرینداشلیک و هم‌فکرلیک رشته‌لری باغلنگن.

شو سبب مذاکره ایجابی نتیجه‎‌گه اېریشمه‌ی، ایککی تامان اۉرته‌سیده کېنگ تۉقنه‌شوولر یوز بېریشی ممکن دیر.

ایککینچی سناریو: وقتینچه‌لیک کېلیشوو و چیک‌لنگن امتیازلر

استانبول مذاکره‌لریدن کوتیلگن باشقه نتیجه بو وقتینچه‌لیک و ضعیف بیر کېلیشووگه اېریشیش ممکن‌لیگی دیر. واسطه‌چیلیک قیله‌یاتکن قطر و تورکیه دولتلری، طالبان و پاکستان ایکله‎‌سی اوستیده هم گپ‌لری اۉته‌دیگان مملکتلردن حسابلنه‌دی و اولرنینگ اره‌لشووی نتیجه‌سیده ممکن بیر کېلیشوو اۉرته‌گه کېلسه و بو کېلیشوو اساسیده طالبان، تی‌تی‌پی پاکستان‌گه نسبتن هجوملرینی آزه‌یتیریش یا -ده بیر وقت‌گچه تۉخته‌تیشیگه قرار قیلیب، وعده بېرسه. بوندن تشقری پاکستان، طالبان‌دن هندوستان بیلن حددن تشقری یقین بۉلیشی‌نینگ آلدینی آلیشی دېب بیران شرط‌لرنی شریک قیلسه.. بو کېلیشووگه اېریشیلگن تقدیرده هم بونینگ دوامی قنچه‌لیک برقرار بۉلیشیگه ایشانیش جوده قیین.

اوروش بۉلگنده؛ پاکستان و طالبان نیمه قیله‌دی؟

سۉنگّی کونلرده، طالبان و پاکستان رسمی‌لری دېیرلی هر بیر عاموی اخبارات واسطه‌لریده قیلگن چیقیش‌لریده، بیر- بیراوینی اوروش بیلن تهدید قیلماقده. یقین‌ده طالبان‌نینگ چېگره‌لر وزیری نورالله نوری خوست ولایتیده بۉلگن صحبت‌لریده، پاکستان‌نی اوروش‌گه آگاه‎‌لنتیریب، کېره‌ک بۉلگنده بو مملکت بیلن اوروش قیلیش‌ده هم تیار اېکنلرینی تیلگه آلدی.

دیمک بو مرته اوروش یوز بېرگن تقدیرده، پاکستان دنیا مملکتلرینی قناعت بېریش اوچون کتّه بهانه‌سی هم بار دیر، چونکه دنیا هم طالبان‌نی ترورچیلیککه قرشی یېترلیچه کوره‌شمه‌گنلیکده عیب‎‌لماقده و خودی شو موضوع تۉغریسیده پاکستان، طالبان‌نی استانبول مذاکره‌لریده قناعت بېرالمه‌ی اۉز خوفسیزلیگی اوچون تۉقنشووگه مجبور بۉلگنینی اَیتیشی ممکن دیر.

بو تامانده طالبان هم، اوروش یوز بېرگن تقدیرده، پاکستان بیلن اوروشگه مشروعیت بېریب، افغانستان ایچیده ملی‌گرالیک توشینچه‌لرنی اۉرته‌گه تشلب، اۉزیگه نسبتن ایچکی مشروعیت‎‌نی کۉپه‌یتیریشده اولگوریشی ممکن.

خلاصه قیلیب اَیتکن طالبان و پاکستان اۉرته‌سیده قیته اوروش و تۉقنه‌شوو یوز بېریش احتمالی کوچلی و ایککی تامان هم بو اوروش‌دن اۉز منفعت‌لرینی ایزله‌یدیلر. بو آره‌ده افغانستان خلقی اېسه، اقتصادی و باشقه زیانلرنی کۉریب، بو تۉقنه‌شووده اساسی قربانلیک بېریشی ممکن دیر.

ایتیش کېره‎‌ک که طالبان و پاکستان‌نینگ استانبول شهری میزبانلیگیده‌گی سۉزلشووی اوزاق زمانگه کېچیکتیریلگنی، ایککی تامان هم بیر تاماندن قوله‌یلیک بیلن اۉز طلب‌لریدن قۉل تارتمس‌لیگینی کۉرستَدی و باشقه بیر تاماندن اولر تېزلیک بیلن اوروشگه تیار اېمس و دیپلوماتیک یۉللرنی قیدیریب تورگنینی بیلدیره‎‌دی.

بو آره‎‌ده مهم موضوع بۉلگن بیر مساله بو دیر که ایککی تامان هم تېز آره‌ده، بیر-بیراوی نینگ شرط ‎‌وشرایطی‌گه جوابلرینی آله‌دی و اوندن کېین، یوقاریده اېسلب اۉتگن سناریولرنی گواهی بۉلیشمیز ممکن.

 

شریک قیلینگ

Related Posts

Add New Playlist