ملاعبدالرحیم‌نینگ اۉغلی عبدالله درمان تخلصی بیلن تنیلگن. او، ۱۳۳۸-ییلده میمنه شهری‌نینگ توکلی‌خانه گذریده فراوان عایله‌ده توغیلگن. باشلنغیچ و اۉرته تعلیمنی ابوعبیدجوزجاني لیسه‌سیده آلگن.
۱۳۵۴-ییلده اوشبو لیسه‌نی توگتگچ، ملي کانکور امتحانیدن اۉتیب، ننگرهار طبیات فاکولته‌سیگه اۉقیشگه کیردی. بیر نېچه ییلدن سۉنگ اۉقیشینی کابل دولت طبیات انستیتوتیگه کۉچیره‌دی.
۱۳۶۲-ییلده شو یېرده طبیات دوکتوری صفتیده تحصیلنی تمامله‌یدی.
مأموري وظیفه‌لری
دوکتور عبدالله درمان عالي تحصیلنی توگه‌تیب، طبیات فاکولته‌سینی بیتیرگچ، توغیلگن یورتیگه میمنه شهریگه قَیته‌دی و فاریاب عامه ساغلیق ریاستی تشکیلاتی ترکیبیده قولاق، بورون و تاماق کسللیکلری بۉییچه داکتر صفتیده اۉز مسلکی فعالیتینی باشله‌یدی.
بو ییللر حکومتگه قرشی قوراللی گروهلر و جهادي تشکیلاتلر آره‌سیده‌گی جنگلرنینگ اوج نقطه‌سیگه تۉغری کېلگن اېدی. میمنه شهری تۉرت تاماندن مجاهدلر کمیته‌لری تامانیدن قملده اېدی و هر کونی اهالی اولر اۉققه توتگن کۉر هاوان، راکت و باشقه اۉقلر عاقبتیده قربان بۉلردی.
جناب عبدالله درمان۱۳۶۳-ییلدن ۱۳۷۱-ییل باشلریگچه دوکتور نجیب‌الله حکومتی‌نینگ قوله‌شی و میمنه‌ده‌گی اَیریم حربيلرنینگ قۉزغلانی آرتیدن جنرال دوستم باشچیلیگیده‌گی شمال حربي کېنگش حاکمیتگه کېلگن دورگچه طبي فعالیتی بیلن بیرگه، تورلی تدبیرلر مناسبتی بیلن پروفیسور غلام محمد میمنگي سینماسیده و باشقه جایلرده اۉتکزیله‌دیگن موسیقي دستورلرده منتظم اشتراک اېتیب کېلگن.
دوکتور درمان جنرال دوستم رهبرلیگیده‌گی شمال حربي کېنگش‌نینگ فاریاب‌ده حاکمیت اۉرنه‌تیشیگچه ولایتده فعالیت یوریتگن.
او انجنیر خالییار (فاریاب ولایتی حاکمی، ۱۳۷۱–۱۳۷۴ ییللر) نینگ قیزیگه اویلنگنیدن کېین عایله‌سی بیلن مز‌ار شریفگه کۉچه‌دی. ۱۳۷۱-ییلدن باشلب اوکه‌سی انجنیر محمد عظیم بیلن بیرگه مزارگه باره‌دی و حاضرگچه (۱۴۰۴) شو شهرده استقامت قیله‌دی.
او اۉشه ییللردن تا حاضرگه قدَر بلخ طبیات فاکولته‌سیده اۉقیتووچی صفتیده فعالیت یوریتیب کېله‌دی و علمي عنوانی پوهنوال حسابلنه‌دی.
اۉقیتووچیلیکدن تشقری، او مز‌ار شریف‌نینگ کارته باختر منطقه‌سیده شخصي کلینیککه اېگه بۉلیب، ییللر دوامیده شمالي ولایتلر اهالیسی اوچون مهم دوالنیش مسکنی بۉلیب کېلگن.
صنعت فعالیتی‌نینگ قیزغین ییللری
دوکتور عبدالله درمان، اکه‌سی دوتار، دَمبوره و تنبور چلیشده یوکسک مهارتگه اېگه بۉلگن حاجی استاد محمدلله‌خان نینگ رغبتی بیلن موسیقه‌گه قیزیقه باشله‌گن.
استاد محمدلله‌خان شهرتدن قاچووچی و محیطده‌گی تار فکرلی عنعنوي قره‌شلر سببلی صنعتینی هېچ قچان عامه آلدیده نمایان قیلمه‌گن و حاضر، تقاعدگه چیقیش عرفه‌سیده بۉلسه هم، بو عادتینی اۉزگرتیرمه‌گن.
دوکتور درمان اوّل اکه‌سی‌نینگ رهبریتی و رغبتی بیلن تنبور چه‌لیشنی باشله‌دی. کېین اېسه ۱۳۶۰-ییلده طبیات فاکولته‌سیده محصل بۉلگن پیتده هارمونيه چه‌لیشنی اۉرگنیشگه کیریشدی و جلال آباد شهریده بونی اۉرگنیشگه باشله‌دی.
۱۳۶۰-ییل‌نینگ اۉرته‌لریدن ۱۳۶۲-ییلگچه او کابل بیلیم یورتی‌نینگ مرکزي یاتاقخانه‌سیده (وینگ سی، ۳۲۴ اتاقده) استقامت قیلگن پیتده، اونینگ اتاغی صنعت و موسیقی اهلی اوچون اساسي تۉپلنیش جاییگه ایلنگن. جمعه کېچه‌لری دَم آلیش عرفه‌سی بۉلگن بو تونلرده کابل و افغانستان‌نینگ باشقه ولایتلریده‌گی مشهور سازنده‌لر و خواننده‌لر، شونینگدېک، افغانستان رادیو و تلویزیونی صنعتکارلری اشتراکیده ییغینلر، موسیقي مجلسلر اۉتکزیلردی. اشتراکچیلرنینگ اکثریتی کابل بیلیم یورتی و کابل پولی‌تخنیک بیلیم یورتی محصللریدن عبارت اېدی.
او عالي تحصیلاتنی توگه‌تیب، توغیلگن شهری میمنه‌گه قَیتگچ، اۉزی‌نینگ صنعت فعالیتینی دوام اېتتیردی.
۱۳۶۳–۱۳۷۰-ییللر جناب درمان نینگ فاریابده‌گی شهرتی و ایجادي فعالیتی‌نینگ اېنگ یوقاری دوری اېدی. بو ییللرده او هارمونیه و «دوتبله» بیلن چیقیشلر قیلردی. هارمونيه‌نی اۉزی چلردی، دو تبله نی اېسه اوکه‌سی انجنیر محمدعظیم اجرا اېتردی.
اۉشه دورده فاریاب‌ده موسیقی جوده چېکلنگن اېدی. بونگه حکومت و قوراللی مخالف گروهلر اۉرته‌سیده‌گی اوروش محیطی‌نینگ حکمرانلیگی، شونینگدېک، اسلام نینگ بیرینچی و ایکّینچی طالبان دوریده‌گی کبی متعصب تلقینلری و دیني تعلیماتلرنینگ ناتۉغری توشونیلیشی سبب بۉلگن. ولایت مرکزلری و حکومت نظارتیده‌گی شهرلر بوندن مستثنا، باشقه منطقه‌لرده موسیقی بیلن شغللنیش حتی اۉلیمگچه اېلتووچی آغیر جزالرگه سبب بۉلیشی ممکن اېدی.
او بو ییللرده اهالی نینگ اکثریت اۉزبېک تیلیده کویلش بیلن بیرگه، فارس تیلیده هم قۉشیقلر اجرا قیلردی. اۉشه ییللرده مخصوص و موسمي دستورلرده مگنیت تسمه‌لرگه یازیلگن و صنعت اخلاصمندلری آره‌سیده قۉلمه-قۉل ترقه‌لگن مجلس قۉشیقلری جوده کۉپ مخلصگه اېگه بۉلگن.
«ظفر» هنری گروهیگه اعضالیک
جناب درمان افغانستان خلق دیموکرا‌تیک حزبی حاکمیتی‌نینگ دستلبکی ییللریده و انقلابي کېنگش نینگ 4-رقملی فرمانی اساسیده اۉزبېک تیلی‌نینگ رسميلشووی بیلن بیرگه، دولت رادیو و تلویزیونیده تشکیل اېتیلگن افغان اۉزبېک پاپ موسیقی گروهلری‌نینگ بیرینچیسی «ظفر» هنر انسامبله‌سیگه اعضا بۉلدی. بو صنعت انسامبلگه کابل بیلیم نینگ تصویري صنعت فاکولته‌سی استاذلریدن، کمپوزیتور و پُخته قۉشقرچه چله‌ی آلووچی شفیع عظیمي رهبرلیک قیلردی.
دوکتور درمان مشهور اۉزبېک صنعتکارلری ملا تاج محمد سرپلی، خانیم ره‌شیده ژاله، خانیم لطافت، مولوده خانیم، پروین جوزجاني، نجیبه منصوري، عبدالاحدسحر، انتظار جوزجاني و باشقه‌لر بیلن بیر قطارده، «افغان موزیک باشقرمه‌سی تامانیدن تشکیل اېتیله‌دیگن رسمي صنعت دستورلری و مخصوص کنسرتلرده منتظم اشتراک اېتگن. او اۉز قۉشیقلرینی افغانستان رادیوسی ستدیولریده یازیب بارردی.
تحصیل دورینی یکونلب، طبي مسلک بۉییچه فعالیت باشله‌گچ، جناب درمان خدمت سفرلری بیلن مرکزگه بارگنده امکانیتلردن فایده‌لنیب، «ظفر» انسامبلی‌نینگ رهبریتی بیلن شخصي علاقه‌لر اۉرنتگن و افغانستان رادیو-تلویزیونی استدیولریده نوبت آلیب، قۉشیقلرینی یازدیریب، آرشیفگه کیریتگن.
شونی هم ایتیب اۉتیش کېره‌ککی، اۉشه ییللرده فاریاب محیطیده تورکي–اۉزبېک موسیقه‌سیگه آشفته بۉلگنلردن بیری مرحوم عصمت‌الله یعقوبي (فارمسي فاکولته‌سی لیسانسی، میمنه دولت شفاخانه‌سی نینگ مسوول فارمسیستی) اۉزبېکستان‌دن بۉلگن اۉزبېک صنعتکارلری‌نینگ تۉلیق البوملریدن عبارت بې‌بها موسیقي آرشیفگه اېگه اېدی، مثلاً:
ارتیق اته جانوف، کمال الدین رحیموف، بابه مراد همدموف، نصیبه عبدالله یووا، محبت شمیوا، مناجات یولچی یووا، یولدوز عثمانوا و باشقه‌لرنی کتّه زحمت بیلن آرشیفینی تیارله‌گن اېدی. کېیینچه‌لیک گرامافون یوزیدن تیپی نسخه‌لرینی تیارلب محصل یاشلر آره‌سیده ترقتردی. او، اۉزبېکچه متنلرنی اۉقیشده فوق‌العاده سوادی بار اېدی و لازم بۉلگن وقتلرده جناب دوکتور درمانگه همکارلیک هم قیلردی.
بو ییللرده او و باشقه اۉزبېک خواننده‌لری مسلکی کمپوزیتورلر یۉقلیگی سبب اساسا شوروی اۉزبېکستانی‌نینگ صنعتکارلریدن قۉشیقلرنی قَیته اجرا اېتیشگه (کاپی اۉقیشگه) کۉپراق اعتبار بېریشردی. اۉشه دورنینگ قۉشیقلری شورویده اۉقیب قَیتگن محصللر تامانیدن گرامافون (مگانیتا فون) یازوولری آرقه‌لی آلیب کېلینر، سۉنگره انه شو پلاستیکه‌لردن (تسمه) کستلریگه (تیپ ریکاردرېرلرگه) یازیب آلینردی.
شو سببدن دستلبکی ییللرده «ظفر» هنری گروهی آرقه‌لی اۉزبېک خواننده‌لری تامانیدن اجرا اېتیلگن قۉشیقلرنینگ اکثریتی قَیته اجرا قیلینردی. خیر محمد چاووش، دوکتور عبدالله درمان و باشقه اجراچیلرنینگ اۉشه دورده‌گی کۉپلب قۉشیقلری هم عیناً شونده‌ی قَیته اجرا اېتیلگن اثرلردیر.
دکتور درمان منه شو دوره‌ده قوییده‌گی شاعرلرنینگ مشهور شعرلرینی کویله‌گن:
سید عبدالحکیم شرعی جوزجانی، دکتور عبدالسلام آثم، آستاد اشرف عظیمی و اسحاق ثنا کبی شاعرلرنینگ حزب حاکم دولت‌نینگ طبعیگه موافق بۉلگن انقلابی شعرلرنی کویله‌یردیلر.
دوکتور درمان‌نینگ بدیعي میراثی قریب ۵۰ ته رادیو و تلویزیونی قۉشیقلریدن عبارتدیر.
(بو رقم ۱۳۸۴-ییلده افغانستان رادیوسی‌نینگ اۉزبېکچه دستورلر بۉلیمیده اۉتکزیلگن صحبتده جناب حاجی امان‌الله خلیلیار تامانیدن ایتیلگن.)
بعضی قۉشیقلرینی اېسه سۉنگّی ییگیرمه ییل ایچیده اینترنت و اجتماعي ترماقلرنینگ عامه‌لشووی آرتیدن اونینگ مخلصلری یوتوبې ترماغیگه جایلشتیرگنلر. تأکیدلش جایزکی، دوکتور درمان‌نینگ قۉشیقلرینی ایکّی قِسمده کۉریب چیقیش کېره‌ک: «ظفر» صنعت گروهی بیلن بیرگه‌لیکده اجرا اېتگن قۉشیقلری، مجلسلرده، خاص تدبیرلرده یازیلگن و کېینچه‌لیک عامه‌لشگن مجلس قۉشیقلری.
صفت جهتیدن اونینگ «ظفر» انسامبلی بیلن اجرا اېتگن قۉشیقلری افغانستان‌ده‌گی زمانه‌وي اۉزبېک موسیقه‌سی‌نینگ اېنگ قیمتلی بدیعي میراثینی تشکیل اېته‌دی. بو قۉشیقلرنینگ اکثرینی قَیته اجرا قیلینگن اثرلر و نسخه قۉشیقلردن تشقری استاذ شفیع عظیمي همده دوکتور درمان‌نینگ اۉز کمپوز‌لری تشکیل قیله‌دی.
دوکتور درمان ۱۳۷۱-ییل باشلریده تورموش قوریب، عایله قورگندن سۉنگ، افغانستان ملي اسلامي جنبش (رهبر جنرال دوستم) حکمرانلیگی دوریده، فاریاب ولایتی حربي کېنگشی رئیسی و جنرال دوستم نینگ حربي معاونی بۉلگن محمد رسول پهلوان (اونینگ قوده‌سی) بیلن قرینداشلیک باغلنگچ، صنعتدن چېتگه چیقدی. بونگه موسیقی صنعتیگه نسبتاً عنعنوي، تار فکرلی و تحقیرلاوچی قره‌شلر، همده اونی «عار-ناموسگه داغ» دېب بیلیش کبی اجتماعي باسیملر سبب بۉلدی.
شو باعث او اۉشه سنه‌دن باشلب صنعتنی ترک اېتدی و اۉزی‌نینگ همده اوکه‌سی انجنیر عظیم‌نینگ هنر فعالیتینی تۉخته‌تدی.
اونینگ ایریم قۉشیقلری قوییده‌گی چینل یوتوبلرده.
دوکتور درمان نینگ اینگ تانیلگن قۉشیقلری:
۱ بیر یولاق نینگ ایککی کوزی، بیری سین سن، بیری مین
بیر المه نینگ ایککی یوزی، بیر سین سن، بیری مین
۲.ایللر عشقیم باغیان قیزگه ایته قالینگ
شیدالیغیم، شهلا قیزگه ایته قالینک
۳.کونگلیمنی بیردیم، بیر بیوفاغه
کویدی یوراگیم، جور و جفاغه
۴. ینه کوز اوییده ماوا قیلیب سن
کونگل کاشانه سیده جاقیلیب سن
پژوهش و نگارش:
محمد کاظم امینی
تهران-ملارد
ترجمان: حسن تۉلقین
