آشکارالیک و دېموکراسی طفیلی خلقیمیز اۉزلیگینی انگلب یېتماقده. مینگ ییللیک مدنیتیمیز تاریخیده آته-بابالریمیز تامانیدن یرهتیلگن یادگارلیکلرنی اۉقیب-اۉرگنیش امکانیتی توغیلماقده. اېندی بو یاروغلیکدن بهرهمند بۉلیش مقصدیده اېسکی اۉزبېک یازووی بۉییچه تورلی اۉقوو قۉللنمهلری یرهتیله باشلندی.
لېکن بو قۉللنمهلردهگی بیر کمچیلیک کتابلردن کتابلرگه اۉتیب ترقهلیب کېتماقده. حاضر بیز ییگیرمه سکّیز عرب حرفیگه تۉرتته فارسي بېلگینی قۉشیب، اېسکی اۉزبېک الفباسی اۉتّیز ایکّی حرفدن عبارت دېب تعلیم بېرماقدهمیز. و حالانکه، اۉزبېک تیلی اوچون اېنگ ضرور اوچ حرف: الف و واو، الف و یای، بورون تاووشی «نگ» بو الفبادن توشیب قالماقده. بیز انه شو کمچیلیک نینگ آلدینی آلیش اوچون درسلیکلرنی، عموماً، اېسکی اۉزبېک الفباسینی تکامللشتیریش کېرهک دېب حسابلهیمیز.
بو نینگ اوچون درسلیک توزهیاتگن عالِملر قدیم اۉزبېک (تورکي) یادگارلیکلریدهگی معلوماتلردن تۉله فایدهلنسهلر یخشی بۉلر اېدی. جملهدن، درسلیکدهگی سۉز باشیده کېلیب او و اۉ حرفلرینی کۉرستووچی الف و واو، اې و ای حرفلرینی عکس اېتتیرووچی الف و یای گرهفېمهلری مخصوص حرف صفتیده الفباگه کیریتیلیشی کېرهک. چونکه بو بېلگیلر مستقل حرف صفتیده 11 عصرده بیتیلگن محمود کاشغری نینگ «دېوانالغات تورک» اثریدن تا 19 عصر یادگارلیکلریگچه کېنگ ایشلهتیلگن.
بو بېلگیلر تیلیمیزده مستقل حرف صفتیده ایشلهتیلگنلیگینی اولوغبېک، اۉزبېک سۉزلری مثالِده هم کۉریشیمیز ممکن. عربلر بو سۉزلرنی الف بیلن الغ بېک، ازبک شکلیده یازسهلر، اۉزبېکلر اولرنی الف و واو حرفلری آرقهلی اۉز تلفظیگه ماس روشده اولوغ بېک، اۉزبېک شکلیده ایشلهتهدیلر. شونینگدېک، الفباگه اۉزبېک تیلی اوچون خاص بورون تاووشی «نگ» کیریتیلیشی کېرهک. بو تاووش عرب یازوویدهگی همه یادگارلیکلرده نون و کاف حرفلری بیریکمسی واسطهسیده کۉرسهتیلگن.
قدیمگی اۉزبېک لغتشناسلری بو حرفنی علیحده قید اېتگنلر. جملهدن، سلطان حسین بویروغی بیلن توزیلگن «بدایع الغت» مؤلفی تالی هروي اۉنگ سۉزی ایضاحیده ن و گ حرفلری بیریکمسی بیر تاووشنی بیلدیرهدی، اولرنی بیر-بیریدن اجرهتیب بۉلمهیدی، دېب کۉرسهتهدی.
تیلیمیزگه خاص بو اوچ بېلگی (الف و واو، الف و یای، بورون تاووشی نگ) اېسکی اۉزبېک الفباسیدن اۉزی نینگ قانوني اۉرنینی آلیشی کېرهک. شونده الفبامیز ینهده پُخته و مکمل بۉلهدی. و نهایت، ینه بیر حرف الفی ممدوده یاکه مدّهلی الف تۉغریسیده علیحده تۉختهلیش لازم. بعضی عالِملر الفی ممدوده اېسکی اۉزبېک تیلیده «آ» حرفینی افادهلهگن دېسهلر، باشقهلری چۉزیق ه حرفینی عکس اېتتیرگن دېگن فکردهلر.
اگر الفی ممدوده «آ» حرفینی افادهلهسه، اونی اېسکی اۉزبېک الفباسیگه علیحده حرف صفتیده کیریتیش کېرهک، اگر چۉزیق ه نی افادهلهسه کیریتیش کېرهک اېمس. بیزنینگچه، کۉپچیلیک تورکشناس عالِملرنینگ فکرلریگه همده قدیم تورکي قاموسلردهگی معلوماتلرگه اساسلنیب شونی ایتیش ممکنکی، الفی ممدوده چۉزیق ه نی افادهلهگن. شونینگ اوچون اونی اېسکی اۉزبېک الفباسیگه مستقل حرف صفتیده کیریتیب بۉلمهیدی.
