تخار ولایت مکتب‌لری جمله‌سیدن کمیده ۵۰ فایزی بناسیز دیر و انه‌شوو باعث اوقووچیلر آچیق فضاده مکتب اوقیماقده.
خواجه بهاءالدین اولسواللیگیده جایله‌شگن لقی قشلاق‌نینگ مکتبیده بو منطقه باله‌لری امکانیت‌سیز حالده، آچیق فضاده درس اوقیدی‌لر.
اوشبو امکانیت‌سیز همده مکتب‌نی بناسیزلیگی بو ییرده اوقیش جریان‌نی ایریم پیت‌لر قیینچیلیککه دوچ قیله‌دی.
بو قیینچیلیک هوا یاغگن تقدیرده آغیرلشه و بعضا بیر کون یاده ایکی کون اوقیش جریانی تۉخته‌تیله‌دی دیدی بو مکتب اوقیتووچیلر و اوقوچیلری.
بو مکتب اوقیتووچیلریدن بۉلمیش نورالدین نوری گه کۉره ” خیمه آستیده درس بیره‌میز، هیچ بیر امکانیت یۉق، حتا ایچیملیک سوو هم ییترلیچه تاپیلمه‌یدی، مکتب‌میزده ییترلی کتاب یۉق، سیز کوره‌سیز درس بیرردیک صنف یۉق بو ییرده، معلم هم کم بیز صنف‌لرنی بیرگه قیلیب ۱۲۷ باله‌گه بیر صنف‌ده درس ایته‌میز. ”
همده بو مکتب اوقووچیسی رویانی ایتیشیچه “صنف‌میز تیپه‌سی آچیق دیر، بهارگه یامغیر یاغیب همه‌جای لای بۉله‌دی.”
شونینگدېک درقد اولسواللیگی القناق قشلاغیده قره‌شلی بیر مکتب‌نی بناسی اۉتگن ییل‌لر ایچیده حربی مرکزده اَیلنیب، اوروش جریانیده اوققه توتیلیب، بوزیلگن.
اهالی تامانیدن پول ییغیلیب قوریلگن بو مکتب دیوارلری اوروش‌لردن زیان کوریب ویرانه‌گه اَیلنگن و حاضر بو مکتب ایچیده اوقیش، مکتب بناسی قوله‌شیدن بۉلگن قورقیش باعث ممکن اېمس.
منطقه یشاوچیلریدن بیری محمد ابراهیم نینگ ایتیشیچه”بیز چنده قیلیب شو مکتب‌نی قورگن اېدیک، لیکن اوروش‌لرگه ویران بۉلدی، هیچ کیم یۉق که بیز بیلن بو مکتب‌نی قیته قوریش اوچون همکارلیک قیلسه.”
بو مکتب‌لر اېسه، تخار ولایتیده‌گی یوزلرچه مکتب نمونه‌سی دیر که یاده بناسی یۉق و بۉلگنده هم اوروش‌لر باعث ویران بۉلگن.
تخار ولایتیده موجود معلومات‌لرگه اساس، بو ولایت نینگ کمیده ۷۱۰ مکتبی جمله‌سیدن ۳۵۰ مکتب بناسیز دیر.
