جهان ایکّینچی اوروشیدن کېیین اۉرته‌گه کېلگن ترتیب سقله‌نیشی مقصدیده «بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی» نامی آستیده یېریک بیر تشکیلات فعالیت‌گه باشله‌دی.
دېمک خلق ارا همکارلیکلر کوچه‌یشی همده خلق ارا خوفسیزلیک تامین‌لنیشی و اوروشلر آلدی آلینیشی مقصدیده، تشکیل اېتیلگن بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی ایجاد اېتیلیشی اوچون امریکا قۉشمه ایالتلری اساسی حصه قۉشگن و شبهه‌سیز ایتیش ممکن که بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی اۉرته‌گه کېلیشی البته که امریکانینگ تکلیفی اساسیده اېدی.
بیراق سۉنگّی ییللرده بیز، امریکا قۉشمه ایالتلری‌نینگ بیرلشگن ملتلر تشکیلاتیدن بۉلگن حمایه‌سی آزه‌یشی و بو تشکیلات‌نینگ بیر قنچه تخصصی بۉلیملریدن چیقیشی بیلن بیرگه خلق ارا خوفسیزلیک تامین‌لنیشی و اوروش آلدی آلینیشی اوچون بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی ناکاملیگی گواهی بۉلماقده‌میز.
شو مساله‌نی نظرده توتگن حالده، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی امریکا حضوریسیزلیگینی تجربه قیلیشی ممکن می؟ شونده‌ی بۉلگن تقدیرده بو تشکیلات رهبریتی و فعالیتی دوامی قنده‌ی بۉلیشی ممکن یا حتی بیرلشگن ملتلر تشکیلاتیدن تشقری دنیا ینگی بیران ترتیب‌نی اۉزیگه اختیار قیله‌دیمی؟ دېگن سوراقلر بیلن دوچ کېله‌میز.
امریکا حمایه‌سی تۉخته‌تیلیشی
امریکا قۉشمه ایالتلریده دونالد ترامپ حاکمیت‌گه کېلگنیدن کېیین، بو مملکت ایچکی سیاستیده بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی‌گه ضد یانده‌شوو کوچه‌یگن و انه‌شو اساسده دونالد ترامپ بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی ایریم بۉلیملریدن امریکا چیقیشی اوچون قرار قبول قیلماقده دیر.
دونالد ترامپ جمهور رییس‌لیک ایکّینچی دوری باشلنیشی بیلن، بیر فرمان امضالب بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی چوکاتیده مهم بۉلیملردن بۉلمیش «جهان ساغلیقنی سقلش تشکیلاتی»دن امریکا قۉشمه ایالتلری چیقیش یۉلینی آچدی. دېمک ییللیک بودجه‌سیدن کتّه بیر قسمی دېیرلی کمیده ۲۲ فایزی امریکا تامانیدن تۉله‌نیب کېلگن جهان ساغلیقنی سقلش تشکیلاتی فعالیت ترامپ بو قراریدن کېیین جدی خوف آستیده توشیب، مذکور تشکیلات‌نینگ کۉپلب لایحه‌لری تۉخته‌تیلدی.
شونینگدېک امریکا قۉشمه ایالتلری بوندن آلدین، اسراییل‌گه ضد فعالیت عیبلاوی بیلن بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی‌نینگ تعلیم، بیلیم و مدنیت بۉلیمی‌دن هم چیققن اېدی. بوندن تشقری امریکا لاهه محکمهسینی تحریم قیلیشی کبی خلق ارا تشکیلات‌لرنی باسیم آستیگه آلیشی و بو تشکیلات‌لردن بۉلگن حمایه‌لری آزه‌یشی هم تیلگه آلینماقده دیر.
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی ناکام‌لیکلری
امریکانینگ بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی‌گه ضد اوشبو سیاست‌لری کوچه‌یشی بیلن بیرگه بیز سۉنگّی ییللرده، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی‌نینگ خلق ارا توسیق‌لیکلرگه نسبتن یانده‌شوویده ناکاملیکلر بیلن دوچ بۉلگنینی گواهی بۉلماقده‌میز.
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی‌نینگ اساسی مقصدی دنیا تینچ‌لیگینی اسره‌ش بۉلسه-ده، بیراق سۉنگّی ییللرده بو تشکیلات نظارتی آستیده ناتینچ‌لیکلر و اوروشلر کوچه‌ییب غزه و اوکراین اوروشی کبی قانلی تۉقنه‌شوولرگه گواه‌میز. بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی اېسه بو اوروش آلدی آلینیشی و اولرنی یکونلنیشی اوچون بیران یېچیم-یۉل تاپیش‌گه قادر بۉلگن اېمس.
بونگه علاوه، بیز اۉزیمیز‌دن کېلیب چیقیب اَیتسهک، بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی ناکام‌لیکلریدن اساسی بیرته‌سی سۉنگّی ییللرده، افغانستان‌ده نمایش اېتیلدی. بو تشکیلات اۉتگن تۉرت ییل دوامیده، افغانستان مساله‌سی اوچون یېچیم-یۉل تاپیش‌گه قادر بۉلمه‌گن بلکه نېچه مرته افغانستان خصوصیده ییغین اۉتکزیشی بیلن افغانستان اوچون بیران اۉزگریش کېلتیریش‌گه قادر بۉلمه‌گن دیر.
خلق ارا علاقه‌لر بۉییچه ایش بیلرمان و بیلیم یورتی استادی تورکیه‌لیک پروفیسور آیلین اونور نوی بو مملکت‌نینگ آنادولو آژانسی‌گه یازگن مقاله‌سیده، دنیانینگ کوچلی مملکتلری آرهسیدهگی منفعتی ضدیت‌لر سبب، بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی ناکاملیگی و فعالیت‌لرینی یخشی‌لب بجریش‌گه قادر بۉلمه‌گن دېب بیلدیرگن.
اوشبو موضوعلرنی نظرده توتکن حالده، بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی کېیینکی ییللرده، دنیا مملکتلری آلدیده اۉز ایشانچ‌نی جدی قۉلدن بېرگن.
دنیا ینگی ترتیب‌نی اۉزیگه اختیار قیلماقده‌می؟
امریکا قۉشمه ایالتلری بیرلشگن ملتلر تشکیلاتیدن مصافه آلیشی بیلن بیرگه بو تشکیلات تقدیری یا انیق‌راق اَیتکنده دنیاده حاکم بۉلیب تورگن حاضرگی تک‌قطب‌لیک تقدیری نیمه بۉلیشی خصوصیده بیر قنچه سناریولر بیلدیریلماقده دیر؟
امریکا چیقیشی: تورکیه‌لیک پروفیسور آیلین اونور نوی اۉز مقاله‌سیده امریکا بیرلشگن ملتلر تشکیلاتیدن بوتونلهی چیقیشی ممکن و بو قرارنی هم بیران تشکیلات‌گه ته‌ینمه‌ی اۉزی خلق ارا ترتیب اوچون اولگوریشگه فکر قیلهیاتکنی ممکن دېب بیلدیره‌دی.
پروفیسور آیلین‌نینگ یازیشیچه “دونالد ترامپ حکومتی لیبرالیسم‌گه اساس حاضرگی دنیا ترتیبی امریکا منفعتی‌گه اېمس دېب ایشانهدی. شونینگدېک کۉرینیشیچه، امریکا خلق‌ارا تینچ‌لیک اوچون بیران تشکیلات‌گه تکیه قیلمه‌ی «کوچ بیلن تینچ‌لیک» مفکوره‌سی اساسیده خواهلهیدی اۉز کوچ و نفوذی بیلن دنیا تینچلیگی اوچون اولگورسه.”
تورکیه‌لیک بو ایش بیلرمان سۉزلرینی نظرده توتکن حالده، بیز شو کونلر امریکا قۉشمه ایالتلری، بیرلشکن ملتلر تشکیلاتینی نظرگه توتمه‌ی ایریم تارتیشوولر اینیقسه اوکراین اوروشی یکونلنیشی اوچون اۉزی مستقل حالده حرکت قیلماقده دیر. بو دېگنی بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی نقشی اوچون بونده‌ی وضعیتلرگه امریکا تامانیدن اېندی یۉل قۉییلمس‌لیگی ممکن.
بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی رهبریتی اۉزگریشی: بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی فعالیتی و تقدیری خصوصیده خواطرلر شونده‌ی بیرحالده دیر که سۉنگی ییللرده، دنیانینگ حاضرگی ترتیبی دېیرلی تک‌قطبی ترتیبی اۉزگریشی اوچون بیر قنچه مملکتلر اینیقسه شرقی کوچلی مملکتلر جمله‌دن چین و روسیه تامانیدن جدی سعی و حرکتلر باشلنگن. بو دېگنی مذکور مملکت اونگه قۉشیمچه هندوستان کبی ینگی چیققن باشقه بیر قنچه کوچلی مملکتلر دنیا احوالی‌گه اۉز نفوذلرینی کۉپه‌یتیریشگه قیزیقماقده دیر. شو اوچون امریکا بیرلشکن ملتلر تشکیلاتیدن چیققن تقدیرده بو مملکتلر بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی رهبریت‌نی قۉلگه آلیشی ممکن دېگن توشینچه‌لر هم پیدا بۉله‌دی. البته بو سناریو عملی بۉلیشی اوچون بیر قنچه اساسی معما بار دیر که بو معمالردن مهمی: ۱ -اقتصادی قیینچیلیکلر: بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی کېله‌سی رهبریتینی قۉلگه آلیش اوچون بیرته گزینه روسیه بۉلسه-ده بو مملکت اقتصادی نقطه‌ی نظردن اونچه‌لیک کوچلی اېمس و بو مساله روسیه اوچون جدی تۉسیق‌لیک یره‌تیشی ممکن. ینه بیر گزینه چین اېسه امریکا کبی دنیا مساله‌لری اوچون اونچه‌لیک کتّه خرجت قیله‌دېگن بیر مملکت اۉزینی کۉرسه‌تمه‌گن. ۲ – مملکتلر آره‌سیده کېلیشماوچیلیک: امریکا بیرلشکن ملتلر تشکیلاتیدن اۉزینی اوزاق تارتگن تقدیرده هم چین، روسیه، هندوستان و باشقه نفوذلی مملکتلر بو تشکیلات‌نی باشقیریش اوچون بیر – بیراوی بیلن قوله‌یلیک بیلن کېلیشیب آلیش‌لری ممکن اېمس دیر.
ینگی تشکیلات ایجاد اېتیلیشی: پروفیسور دوکتور آیلین اونور نوی آنادولو آژانسی‌گه یازگن مقاله‌سیده، بو کېتیش‌ده بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی اۉرنیده ینگی بیر ترتیب اساسیده ینگی بیر تشکیلات اۉرنهتیلیشی ممکن‌لیگینی هم بیر سناریو اوله‌راق تانیشتیرگن. بیراق حاضرگچه بو خصوصده اونچه‌لیک کوچلی ایش بجریلمه‌گن. البته سۉنگّی ییللرده کوچلی منطقوی تشکیلات‌لر اۉرته‌گه کېلگن و کون‌سایین بو تشکیلات‌لر کوچه‌ییب بارماقده.
ایتیش کېره‌ک که بیرلشکن ملتلر تشکیلاتی‌نینگ ایجاد اېتیلیشی ۸۰ ییل‌گه تۉلدی و بو تشکیلات باش مجمع‌سی‌نینگ ۸۰ – دور ییغیلیشی، انه‌شوو خواطرلر بار موجود حالده اۉتگن دوشنبه کونی باشلندی و حلی دوام اېتماقده.
