«یوز مرته اېشیتگندن، بیر مرته کۉرگن یخشی»، دېگن مقال فقط انسانگه‌‌گینه قره‌تیلگن اېمس. او کۉریش نینگ کۉپ‌گینه تیریک موجوداتلر اوچون بې‌قیاس اهمیتگه مالک اېکنلیگینی افاده اېته‌دی. شونینگ اوچون حتی کۉزگه اېگه بۉلمه‌گنلر هم قنده‌یدیر «کۉرووچی» اۉرگانلرگه اېگه. مثلاً، یامغیر چوولچنگلری تېریسی نینگ اوستیده کۉریش حجره‌لری بې‌ترتیب جایلشگن بۉلیب، اولرنی میکروسکوپ واسطه‌سیده‌‌گینه کۉریش ممکن. بونده‌ی «کۉزلر» بیلن اطرافده‌گی نرسه‌لرنی کۉریب بۉلمه‌یدی، اما اولر آرقه‌لی قویاشنی سایه‌دن، کوننی توندن، یاروغنی قارانغیدن فرقلش آسان، چوولچنگ اوچون بوندن آرتیغی کېره‌ک اېمس.
زولوکلرده کۉریش حجره‌لری تنه‌سی نینگ آخریده تۉپلنگن، دېمک، اونینگ «کۉزلری» دُمیده جایلشگن. دېنگیز یولدوزیده اېسه بونده‌ی حجره‌لر «قۉللر» دېب اته‌لمیش اعضالریده جمعلنگن بۉله‌دی. بوندن چیقدی، اونینگ 5 ته «کۉزی» بۉلیب، همه‌سی قۉللریده اېکنده.
اکثریت حیوانلرنینگ کۉزلری، البته، حقیقي کۉزلردیر. اما بو یېرده هم عجایباتلرگه دوچ کېله‌میز. کنه دنیاگه آرقه‌سی بیلن قره‌یدی: اونینگ کۉزلری عیناً شو یېرگه جایلشگن. دیاپسیز پشه‌سی شیلّیق قورتنیکی کبی اوزون شاخلری بیلن لال قالدیره‌دی. معلوم بۉلیشیچه، بو کۉزلر اوچون ینه بیر ناعاد‌تي جای حسابلنیب، کۉزلر منه شو شاخلرنینگ اوچیگه اۉرنه‌شگن بۉله‌دی. کمبه‌له بلیغی‌نینگ کۉزلری بیر تامانگه جایلشگن بۉله‌دی. سکّیزایاقده، سرگذشت رومانلرگه ایشانه‌دیگن بۉلسک، اتیگی بیرته کۉز بار.
اصلیده اېسه اولر ایکّیته، اما چپ کۉزی اۉنگ کۉزیدن بیر نېچه مرته کتّه بۉله‌دی. شونیسی هم بارکی، ارخی‌تېوتیس اوروغیگه منسوب کَلمرلر دنیاده اېنگ کتّه لیکاپچه‌دېک کېله‌دیگن چپ کۉزگه اېگه. کۉزلری باشلریگه «بې‌ترتیب» جایلشگن حیوانلرده هم همه‌سی عادي، رساله‌ده‌گیدېک دېب بۉلمه‌یدی. عادي اوی پشه‌سیده باشی نینگ یان تامانلریگه جایلشگن ایکّیته کۉز بارلیگی همه‌گه معلوم بۉلسه کېره‌ک. اما، انیقلنیشیچه، آلد تامانده اولر اۉرته‌سیده جایلشگن ینه اوچته «نامعلوم کۉز» بار اېکن. همه‌سی بۉلیب پشه نینگ بېشته کۉزی بۉلر اېکن. اَیریم اۉرگیمچکلرده سکّیزته کۉز بار.
حیوانلرده بېشته، حتی سکّیزته کۉزگه نسبتاً اوچته کۉزنینگ بۉلیشی سیزنی اونچه‌لیک عجبلنتیرمسلیگی طبيعي. اما کۉزنینگ اوچته‌لیگی خصوصیده هر قنچه گپیرسه ارضيدی. ینگی زېلان‌ده یشه‌یدیگن گاتېري کلتکېسه‌گیده همه‌میزده بۉلگنیدېک ایکّیته کۉز بار، اوچینچیسی اېسه اېنسه یاکه گردنده جایلشگن بۉلیب، همیشه آسمانگه قره‌یدی. انیقلنیشیچه، آسمانگه قراوچی اوچینچی کۉز کۉپ‌گینه یاووایی حیوانلر، قوشلر و سودره‌لیب یورووچیلرده بۉلر اېکن. تۉغری، باشقه حیوانلرده، گا‌تتېري کلتکېسه‌گیدن فرقلی اۉله‌راق، اوچینچی کۉز یخشی رواجلنمه‌گن، تېری، اَیریم حاللرده، سویک قاپله‌گن بۉله‌دی و هېچ نرسه‌نی کۉرمه‌یدی، اما دلیل دلیللیگیچه قاله‌دی. اوچینچی کۉز بارلیگی انیق! اېنگ قیزیغی شونده‌کی: باش سویه‌گی آستیده مییه ایچیگه یشیرینگن، رواجلنمه‌گن اوچینچی کۉز آدمده هم بۉلیشی انیقلنگن. شونده‌ی قیلیب، آدمده هم اصلیده ایکّیته اېمس، اوچته کۉز بار اېکن-ده!
