ایرته یکشنبه فبروری آیی نینگ 18- سیدن باشلب قطر اولکه‌سی نینگ باشکینتی دوحه‌ده افغانستان مسله سی اوچون ایکی کونلیک یېغین بۉلیب اۉتماقده. بو اېسه، جمهوریت حاکمیتی یقیلیب طالبان اقتدارگه ایرېشگندن سۉنگ بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باشچیلیگیده بۉلیب اوته‌دیگن ایککینچی بویوک و اونوملی یېغین حسابلنه‌دی.
اوشبو یېغینده امریکا قوشمه ایالتلری، اروپا بیرلیگی، روسیه فدراسیونی، چین جمهوریتی، ترکیه، قۉشنی مملکتلر، منطقه و بیر کۉپ اۉلکه‌لرنینگ مخصوص وکیللری اشتراک اېتیشه دیلر.
بو یېغین‌نینگ اۉتگن ییلگی یېغیندن فرقی نیمه؟
یېغین‌نینگ کۉرینیش شکلیده بویوک بیر فرق یوق. شونچه‌کی اۉتگن ییلی بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی ایلک مرته افغانستان تقدیرینی بیلگیلش مقصدیده منطقه و دنیا مملکتلری نینگ مخصوص وکیللرینی بیر آره‌گه کیلتیریب یغین‌نینگ مسولیتینی رسمآ اۉز ضمه‌سیگه آلگن ایدی. مذکور یغین نتیجه‌سیده بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی افغانستان‌ده گی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، انسان حقلری و عیاللر وضعیتی نی اۉرگه‌نیش اوچون مخصوص بیر وکیل تعیینله‌گن ایدی.
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی تعیین اېتکن مخصوص وکیل ترکیه لیک دیپلومات فریدون سینیرلی اۉغلو بیر ییل دوامیده افغانستان گه بیر نیچه مرته سفر قیلیب، طالبان نینگ یوکسک مقاملریدن باشلب افغانستان یشاوچیلری نینگ فرقلی اهالیسی نی یقیندن کۉریب وضعیتنی اۉرگه‌نیشگه حرکت قیلدی. عین شکلده افغانستان تشقریسیده یشه یاتکن سابق سیاستچیلر، مدنی فعاللر، انسان حقلرینی سقلش جمغرمه‌لر و فعال عیاللر وکیللری بیلن هم اوچره‌شیب، مملکت نینگ جاری وضعیتی و کیله جک قرارلردن بۉلگن کوتیشلرینی اۉز گزارشیده عکس اېتتیردی.
هرچند بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی مخصوص وکیلی نینگ گزارشی بیر قطار ایجابی و سلبی عکس العمللرگه سبب بۉلدی. بیر کۉپ ایسکی سیاسی حزبلر بیرلشمه سی و مدنی فعاللر تمانیدن خوش قرشیلنسه هم، ایلک کونلرده طالبان تمانیدن رد اېتیلگن ایدی.
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نینگ امنیت شوراسی ایسه مذکور گزارش اساسیده افغانستان مسله سیگه دخلی بۉلگن اولکه‌لرنینگ مصلحتی بیلن مخصوص بیر هیآت تعیین اېتیلیشیگه قرار چیقاردی. اوشبو قرارگه بیرینچی بۉلیب طالبان قرشیلیگی اۉرتگه چیقدی و بو ایسه ایرته دوحه ده باشله‌نیشی کوتیله یاتکن ایککی کونلیک یغین نینگ اساسی مسله لریدن حسابلنه دی.
اۉتگن ییلگی بۉلیب اوتکن دوحه یېغینیگه طالبان تشقی ایشلری وزیری دوحه گه سفر قیلیب دنیا هم جمعیت مملکتلرنینگ مخصوص وکیللری بیلن اوچره‌شیشگه اشتیاق کۉرستگن ایدی. اما دنیا هم جمعیتی نینگ وکیللری طالبان قرشیسیده گی سیاسی و مدنی جریانلر آره‌سیده بیرلیک بولمه گنی و برچه جریانلردن نماینده‌لیک قیله آلیش اوچون بیللی بیر گروه یوقلیگی باعث اوچره‌شوو ریجه لرینی بیکار اعلان اېتگن ایدی.
دوحه یېغینیده افغانستان دن کیم نماینده لیک قیله‌دی؟
بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باشچیلیگیده بۉلیب اوتیشی کوتیله یاتکن ایککی کونلیک یېغینده فقط گینه دنیا و منطقه اولکه‌لری نینگ مخصوص وکیللری قتنشماقده. اوشبو یغینده افغانستان آدرسیدن هیچ قنده‌ی رسمی نماینده بۉلمیدی. اما یېغین تشقریسیده افغانستان ملتی نینگ نماینده سی صفتیده بیر قطار مدنی فعاللر و عیاللر بیلن اوچره‌شیشلری کوتیله دی.
بو جریانده طالبان نینگ یوقاری لوازملی بیر وکیلی بیلن هم اوچره‌شیش ریجه لنگن. اما حاضرگچه طالبان تمانیدن ایجابی بیر جواب آلمه‌گنلر. طالبان دوحه یېغینیگه قتنه‌شیش اوچون تورت بویوک شرطنی ایلگری سورماقده.
- بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باشچیلیگیده بۉله یاتکن یغین آجنداسینی تیارلشده اۉز حصه لری بۉلیشی نی ایسته‌گنلر.
- ایککی کونلیک رسمی یېغینده افغانستان دن نماینده لیک قیلیشلرینی ایسته گنلر.
- دوحه یېغینی تشقریسیده بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی نینگ باش کاتیبی بیلن اوچره‌شیشلرینی ایسته گن.
- دوحه یېغینیده افغانستان مسله سی اوچون بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی تمانیدن مخصوص هییآت تعیین اېتمسلیکلرینی ایسته گن.
اما کۉرینیشیچه بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی و دوحه یېغینیگه قتنشه یاتکن دنیا هم جمعیت مملکتلری مذکور ایستکلردن هیچ بیرینی قبول قیلیشمه گنلر.
دوحه یېغینیدن نیمه لرنی کوتیش ممکن؟
بوندن دییرلی ایککی یریم ییل آلدین افغانستان ده جمهوریت حاکمیتی سقوط قیلیب طالبان اقتدارگه اېتر اېتمس دنیا ده بیر نیچه بویوک واقعه‌لر یوز بیریب، منطقه و جهان ده حاکمیت سوره یاتکن قدرتلی دولتلر آره سیده جدی قرشیلیکلرنی اۉرتگه چیقیشیگه سبب بۉلدی. جمله دن روسیه دولتی نی اوکراین گه بۉلگن هجومی، دنیا بۉیلب یوزه گه کیلگن انرژی و آذوق آوقت تنقیصلیگی، اسراییل دولتی نی غزه ده باشله گن هجوملری سبب بویوک قدرتلر آره سیده قره مه قرشیلیکلر اۉرتگه چیقیب، افغانستان مسله سی اۉز اهمیتی نی قۉلدن بیردی.
دنیاده گی مذکور واقعه لر ینگی اقتدارگه ایرېشگن طالبان اوچون بویوک بیر فرصت گه ایلندی. هرچند طالبان حکومتی هیچ بیر اولکه تمانیدن رسمیتگه تانیلمی و افغانستان اهالیسی تمانیدن هم هیچ قنده‌ی مشروعیت گه صاحب بۉلمسه هم، چمه‌سی ایککی یریم ییلدیر ایسکی جمهوریت تیزیمی و قاعده قانونلری آرقلی اولکه نی باشقه‌ریب کیلماقده لر.
منطقه ده گی قوشنی اولکه لر طالبان بیلن معلوم بیر درجه ده ارتباط و علاقه سی بۉلسه هم، و دنیا هم جمعیت مملکتلری قشاق خلق نینگ اۉلیمدن قوتقزیش مقصدیده هفته لیک بویوک یاردملر بیریشسه هم، قریب اوتیز ییل اوروشیب کیلگن و دنیا بویلب تروریست بیر گروه صفتیده تانیلگن طالبان نی مشروع بیر دولت قوریب اولکه نی باشقره آلیشیگه ایشانمیدیلر.
هرچند طالبلر اقتدارگه ایریشگندن بویان مملکت بویلب تینچلیکنی برقرار قیلگنی، اسلام شرعیتی سایه سیده عدالت نی تآمین قیلگنی و حکومت چوکاتیده برچه قوملرنینگ نماینده لریگه اۉرین بیرگنلیکلرینی ادعا قیله دیلر.
اما طالبان اقتدارگه ایریشگندن بویان افغانستان و منطقه ده بیر کۉپ تروریستیک واقعه لر یوز بیرگنی کوزه تیلماقده. بیرینچی بۉلیب افغانستان ایچکریسیده مخصوصآ هزاره قوملرگه قرشی اۉنلرچه پارتلش و خودکش هجوم یوز بیردی و برچه سینی داعش گروهی اۉز ضمه‌سیگه آلگن. بو اېسه افغانستان ده تورلی تروریستیک گروهلرنی فعالیت آلیب باره یاتگنیدن دلالت بیره دی.
جمهوریت زمانیدن قالگن یوزلرچه دولت مامورلرینی ترور ویا قماققه آلینگنی کوزه تیلگن. بیر قطار فعال عیاللر نظارت آستیگه آلینیب شکنجه کۉرگنلر. میلیونلرچه خاتین قیزلر اۉقیش و ایشلشدن محروم اېتیلگن. ایش سیزلیک و قشاقلیک طفیلی یوز مینگلرچه ییگیتلر اولکه‌سیدن بدرغه بۉلگن. افغانستان شمالیده گی بیر کۉپ اهالی نینگ باشپناه سی و ایکېم ییرلری زورغه آلینگن. برچه قوملر نماینده سیدن تشکیل تاپدی دیگن طالبان حاکمتیده مدرسه اوقیگن طالب دن باشقه هیچ بیر مقام نی کۉریش ممکن ایمس.
عین شکلده منطقه ده گی قوشنی اولکه لر هم موجود وضعیت دن امان قالمه گن. اوتکن ایککی یریم ییل دوامیده قوشنی پاکستان ده یوزلرچه تروریستی واقعه یوز بیرگن. پاکستان مقاملری ایسه اوشبو واقعه لر آرتیدن طالبان و پاکستان ده یشه یاتکن افغان مهاجرلرینی عیبدار دیب بیلماقده. شو یوزدن جاری ییل یوز مینگلرچه افغانلرنی قیته اۉز اولکه سیگه یوباریشگنلر.
ایندی دوحه یېغینیگه قیتگیدیک بۉلسک، بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی باشچیلیگیده بۉلیب اۉته دیگن دوحه یېغینیده اېسه منطقه و دنیا اۉلکه لری افغانستان تقدیرینی سیاسی بیر آقیم آرقه‌لی تعیین اېتیلیشی حقیده بحث و محاکمه یوریته دی.
بیرینچی بۉلیب بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی افغانستان مسله سی اوچون دنیا مملکتلری آره‌سیده بیر کیلیشیش نی اۉرتگه کیلتیریش اوچون تلاش قیلماقده. ایککینچیدن ایسه طالبان و قرشی گروهلر آره‌سیده مذاکره‌لرنی باشلب، افغانستان‌ده بیر مشروع تیزیم اۉرتگه کیلتیریش نیتیده.
اما طالبان گروهی ممکن قدر قدرتنی اۉز قۉلیده توتیب، باشقه لر بیلن پایله شیشگه حاضر ایمسلیگی نی بیلدیره دی. شو یوزدن بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی تمانیدن مخصوص هییآت تعیین ایتیلیشی و نتیجه ده بیر سیاسی آقیم آرقه‌لی ایچیم یۉل تاپیشگه قرشیلیک کۉرستماقده.
سۉنگی سۉز صفتیده ایتېش ممکن که طالبان نینگ دوحه یېغینیگه قتنه‌شیش ویا قتنشمسلیگی دوحه یغینیده آلینه یاتکن قرارگه هیچ قندی تاثیری بۉلمیدی. اوشبو یېغینیده دنیا هم جمعیت مملکتلری ایککی مهم مسله توغریسیده قرار آلیشی کوتیلماقده. بیرینچیسی منطقه و دنیا مملکتلری اتفاقیده بیرلشگن ملتلر تشکیلاتی تمانیدن مخصوص بیر هییآت تعیین ایتیب، افغانستان مسله سینی ایچیش اوچون سیاسی بیر آقیم باشله تیلیشی. ایککینچیسی ایسه افغانستان اهالیسینی قشاقلیکدن سقلش اوچون دنیا هم جمعیت مملکتلری تمانیدن حمایه لش آقیمی نی دوام ایتیشیدیر.
