بوگون مارچ آیی نینگ 22- بویوک منجم و دولت اربابی میرزا اولوغ بیک نینگ توغیلگن کونی. اونی بوتون دنیا فقط گینه شاه یاکه سرکرده دیب ایمس شو بیلن بیرگه لیکده تاریخچی، عالم و بویوک منجم صفتیده هم یخشی بیله دی. اولوغ بیک 1394- ییل نینگ مارچ آییده ایران نینگ غربیده گی سلطانیه شهریده باباسی امیر تیمورنینگ حربی یوریش پېیتیده توغیلگندی. او شاهرخ میرزا نینگ تونغوچ اۉغلی بۉلیب، اونگه محمد تره‌غی اسمی بیریلگن، لیکن باله لیگیدن او اولوغ بیک دیب ایتیله باشلب، بو اسم کیېنچه‌لیک اونینگ اساسی اسمی بۉلیب قالدی. یاشلیگیده اولوغ بیک فن و صنعت تورلریگه، اینیقسه ریاضیات و نجوم علمیگه کتته قیزیقیش کۉرستگن. اونینگ عقلی دنیا قره‌شی کینگه‌یشیده آته‌سی و باباسی تۉپله گن بای کتوبخانه زمین بۉلدی. او یېرده کۉپ وقتینی اۉتکزگن و بونینگ ضمیریده بوتون دنیانی حیرتده قالدیره‌دیگن درجه‌ده کشفیاتلر قیلیب سمالرنی اینگ بیرینچیلردن بۉلیب اۉرگندی.
اولوغ بیک کوچلی خاطره، عقل و ذهنگه ایگه بۉلگنی باعث تختنی هم ایرته ایگلله‌یدی. شاهرخ میرزا تونغوچ اۉغلی اولوغ بیک نی 1411- ییلی ماورالنهر و ترکستان نینگ حاکمی اېتیب تعیینلیدی. اولوغ بیک 17 یاشیده حاکم بۉلیب، باباسیدن فرقلی اۉله راق حربی یوریشلر بیلن قیزیقمی، کۉپراق علم-فن گه مایل ایدی. او سلطنتنی معرفت پرورلیک بیلن اوزاق ییل باشقره‌دی. بو دور مابینیده مدرسه لر، مسجدلر، خانقالر و ینه کۉپلب آبده لر قۉریلیشیگه باش-قاش بۉله دی. اینگ کتته سی و حالیگچه بوتون دنیا کتته قیزیقیش بیلن اۉرگنه دیگن درگاه بو شبهه سیز اولوغ بیک قۉرگن و کۉپلب ایزله نیشلر آلیب بارگن رصدخانه دیر. او اۉزینینگ رصدخانه سیده 1018 ته یولدوز جایله شووینی و استرونومیک ییل اوزونلیگی 365 کون 6 ساعت 10 دقیقه 8 ثانیه انیقلشگه موفق بۉلگن. بیر سۉز بیلن ایتگنده اولوغ بیک دولت رواجی، تاریخ و علم معرفت یوکسه‌لیشی اوچون اولکن حصه قۉشگن.
دی. لیکن اونینگ بو اورونیشلری اوزاق بارمه گن، اونی خوددی آته سی اولوغ بیک نی اۉلدیرگنی کبی تخت دن محروم ایتیشه دی. شونی علاحیده تاکیدلب اۉتیش جایزکه، اولوغ بیک اۉرته عصرنینگ اتاقلی عالمی بۉلگنی اوچونگینه ایمس، بلکه خلقلریمیز تاریخیده گی اینگ مرکب آغیر فاجعه نی باشدن کیچیرگن علامه بۉلگنیلیگی اوچون هم اولوغدیر. بویوک عالم، دولت ارابابی اولوغ بیک حیاتیگه کۉپ ادیبلر مراجعت ایتگنلر.
اولوغ بیک منه شونده‌ی یوکسک درجه‌گه ایریشیشی و یېتوک انسان بۉلیب یېتیشیشده اونینگ استادلرینینگ اۉرنی بی قیاس البته. افسوس که اولوغ بیک نینگ باشلنگیچ معلوماتی و مربی‌سی همده استادلری حقیده انیق معلومات سقلنمه گن. لیکن اولوغ بیک باله لیک ییللریده بوویسی “سرای ملک خانم” تربیه سیده بۉلگن. بوندن تشقری اولوغ بیک ن
ینگ استادلریدن بیری منجم مولانا احمد بۉلگنلیگی هم تاریخدن معلوم. بو کیشی تیمورنینگ سراییده گی اینگ یېریک عالملردن بۉلیب، سیاره لرنینگ کیله جک ایکی یوز ییللیک تقویملری جدولینی توزه آلگن. اولوغ بیک نینگ اۉزی کیېنچه لیک اساسی اثری بۉلمیش “زیج”ده قاضی زاده رومی نی هم “استادیم” دیب اتیدی و حرمت بجا کیلتیره دی. البته اولوغ بیک نینگ بونده‌ی استادیگه صادقلیک، حرمت و احترام کۉرسه تیشی حاضرگی یاش اولاد اوچون شبهه سیز بیر نمونه بۉلیب خدمت قیله دی.
او نیقدر بویوک و انسان پرور شخص بۉلیشی گه قره می، اۉز اۉغلی قۉلیده جان بیره دی. تخت اوچون کوره شده اۉغیل اۉز آته سینی اۉلدیریب پدرکش گه ایلنه
او اۉز دوری و دنیا بویېچه اعتبارلی علملر یازگن. اولوغ بیک نجوم علمی، جیودیزی، ریاضیات و فلسفه گه بۉلگن قیزیقیشی بیلن مشهور. او سمرقند ده اولوغ بیک رصدخانه سینی قوریب، یولدوزلرنینگ جایله شووی حقیده تۉلیق معلومات توپلشگن. اولوغ بیک نینگ علمی میراثی دنیا علم-فن تاریخیده چوقور حرمت بیلن قدر قیلینگن. اولوغ بیک نینگ حیاتی، علمی فعالیتی و ایجادیاتی تاریخی مهملیک گه اېگه.
منبع: اۉزبېکستانلیک رسمی انترنیت صحیفه
