کـوپ پیت لردن بیری اوزبیک تیلی ده سوزلیک یوقلیگی سیزیلردی. اولکه داش لر اوز آنه تیل لرینی اورگـنیش ده قیزیقیب، بو توغـری ده ییترلی منبع لر بولمسلیگی دن اچـینردیلر. کـمینه هـم شو وطنداشلردن بیری بولیب، عـین زمان ده بیر مدت اوزبیک تیلی و ادبیاتیدن درس اوتگـنیم اوچـون، اوزبیک تیلی سوزلیگی نی یازیشگه قیزیقدیم. بیراق بو ساحه ده ییترلی منبع لر یوقلیگی بو ایش نینگ بجـریشی قیین کـوریندی. اما دوست لرنینگ تشویقی اساسی ده ایش نینگ باشلشگه بیل باغـلهب قوییده فعالیت لر بجـریلدی:
- ییگـیرمه ییل آلدین بیرینچی دن ایکّی جلدلیک کـیریل الفباسیگه یازیلگـن «اوزبیک تیلی نینگ ایضاحلی لغـتی» اخـتیاریم ده بار ایدی، اوشبو اثر دن ایش نینگ باشلهدیم.
- کـوپ اوتمهی، حـرمتلی استاد نورالله آلتای نینگ سوزلیگی و اوندن کـیین محـمد حلیم یارقین و دکـتور شفیقه یارقین لرنینگ سوزلیگی همده استاد رحـیم ابراهـیم تألیف ایتگـن سوزلیگی چـیقیب، بو ساحه ده مین و باشقه آنه تیل لری گه ذوقمندلرگه کـتّه الهام منبعی بولدی.
- سوزلیک ایشی نینگ کـیینچهلیک ده کـیریل الفبا سیده (2020)نچی ییل یازیلگـن بیش جلدلیک «اوزبیک تیلی نینگ ایضاحلی لغتی» دن فایدهلنیب دوام ایتتیردیم. بو سوزلیک نینگ سوزلریدن کـینگ فایده لندیم.
- کـیین سرپل ولایتی یوکـسک اوقوو یورتی اوقووچیلری نینگ اوزبیک تیل و ادبیاتی بولیمی ده اوقیتیش مسؤولیتی نی آلیب، بو اوقوو یورت نینگ اوقووچیلری کـوپ سوزلرنی مینینگ اخـتیاریم گه قویدی لر. شونینگدیک، ایل آره سیده ایشلتیله‌دیگـن سوز لردن هـم ممکـن حدگچه فایده لندیک.
- سوزلیک نینگ بای ایتیش نیتیده “سنگلاخ” سوزلیگی نینگ سوزلری شعـری مثال لری بیلن سوزلیککه کـیریتیلدی. همده فرهنگ شاهمرسی دن هـم کـینگ فایده لندیم.
- بولردن تشقری، دهخدا، عـمید و معین فرهـنگ لریدن ممکـن حـدگچه فایده لندیک.
- شونینگدیک اوزبیکـستان نینگ تلویزیونی کانال لریدن کـینگ فایده لندیک. پ
- سوزلیک ده کـوپ مقدارده اوزبیک تیلی نینگ مقاللری و استعمال موردلری هـم توضیح ایتیلگـن. مثال شکلی‌ده اوشبو مقال نینگ معنی و استعمال موردی گه باقینگ:
تینگی چـیقسه تیکـین گه بیر. مقال. یخشی و مناسب کـویاو تنلشده ایشلتیله‌دیگـن عـباره.
سوزلیک نینگ تلفظی اوچـون انگلیسچه الفباسیدن فایده لندیک. بونده لاتینچه (o) حـرفی اوزبیکچه ده (آ) حـرفی نی تاووشینی بیره دی.
- سوزلیک ده کـوپینچه سوزلرگه مثال لر بیریلدی: مثال: تقی ــ معنی سی باشقه، اوشبو سوز نینگ مثالی: مثال: او کـیلیب تقی ایکّی کـتاب آلدی.
- سوزلیک‌ده دهخـدا و سنگلاخ سوزلیک‌لریدن ایزداشلیک قیلیب، معلوم سوزلرگه شعـری مثاللر بیریلدی.
تقی سوزی گه قوییدهگی شعـری مثال بیریلگـن:
کـیلماس اوخـشار زحـمتینگ اصلاح غه بار مگـر
هـر دوا کـیم قیلدی لار بولدونگ تقی بیمـــار راق «بابر»
اوشبو سوزده کامران میرزا، مشرب، یوسف حاجـب خاص و حافظ خوارزمی نینگ شعـری‌لری کـیلتیریلگـن.
جـسم سوزی گه قوییدهگی شعری مثال کـیلتیریلگـن:
اُول قویاش دین ایرو اشکـیم یامغوری نینگ برقی دور
اوت توشقـــان رشتــــه ینگلیغ جـسم پیچ و تـــــاب ارا «نوایی»
اوشبو سوزده قوییدهگی شاعـرلر نینگ شعـرلری شعـری مثال شکلی‌ده کـیلتیریلگـن: بابر، بایقرا، شیبانیخان، مولانا گدایی، مولانا لطفی، امیرعـمر خان، نادره بیگـیم، اویسی، شفیقه یارقین، مشرب، نادر عـزلت، هویدا، مونس خوارزمی، مجـرم عابد و اشرف عـظیمی نینگ شعـر لری کـیریتیلگـن.
شعـری مثال لرده (115) متقدم اوزبیک شاعـرلری و (17) افغانستان چاغداش شاعـرلری نینگ شعـرلری، مثال شکلی ده کـیریتیلدی.
سوزلیک ده قوییدهگی شاعـرلر نینگ شعـرلری شعـری مثال شکلی ده کـیلتیریلدی:
- امیرالکلام میرعـلیشیر نوایی. ظهیرالدین محـمد بابر. 3. ملک الکلام مولانا لطفی هـروی. 4. سلطان حـسین بایقرا. 5. مولانا گدای هـروی. 6. مولانا ذاکـر جان فرقت. 7. شاه غـریب میرزا غـریبی. 8. مولانا محمد امین مقیمی. 9. مولانا کـمی. 10. مولانا سکاکی سمرقندی. 11. امیر محـمد عـمر خان امیر. 12. ماهلر آییم نادره بیگـیم. 13. جهان آتون اوویسی. 14. خـواجه نظر هـویدا. 15. بابا رحـیم مشرب. 16. مولانا نیازی بلخی. 17. ملا قربان جانی. 18. توردی فراغی بخارایی. 19. محـمد صالح خـوارزمی. 20 مولانا فضلی نمنگانی. 21. مجـرم عابد. 22. پهلوان قلی رونق خـوارزمی. 23. محـمد نیاز نشاطی خوارزمی. 24. مونس خـوارزمی. 25. سیف سرایی. 26. محـمد شریف گلخنی. 27. محـمد رضا آگـهی. 28. حـزینی خـوقندی. 29. مخـمور خـوقندی. 30. کامل خـوارزمی. 31. حافظ خـوارزمی. 32. مهدی خجـندی. 33. مولانا مخلص. 34. مولانا محـمد فضولی. 35. نادم نمنگانی. 36. مراد خان. 37. قاری خـوقندی. 38. صیقلی حصاری. 39. نادر عـزلت نمنگانی. 40. شوقی نمنگانی. 41. عـوض اوتر. 42. راقم خـوارزمی. 43. حـمزه حکـیمزاده نیازی. 44. حـیدر خـوارزمی. 45. قطب خـوارزمی. 46. حـبیبی. 47. ایرکـین واحـدوف. 48. حامدی بلخی. 49. … خـوارزمی. 50. عـندلیب خـوارزمی. 51. شهدی. 52. ذوقی خـوقندی. 53. احـمد یوگـناگی. 54. محـمد بیرم خان خانان. 55. شیبانی خان. 56. پادشاه خـواجه بلخی. 57. مجلسی خـوارزمی. 58. غـیرتی. 59. مولانا ترخانی. 60. صیادی بلخی. 61. امیر فرغان. 62. سلطان احـنمد میرزا. 63. درویش نازکی. 64. مولانا حاجی ابوالحـسن. 65. مولانا قطبی. 66. مولانا ضیا. 67. مولانا کـمالی. 68. شیرم. 69. خـلیل سلطان. 70. مولانا وفایی خـوارزمی. 71. حـمید عالم جان. 72. مولانا امیری. 73. یوسف اولوغ خاص حاجـب. 73. میر سعید کابلی. 74. ناصرالدین ربغوزی. 75. محی خـوقندی. 76. صوفی الله یار سمرقندی. 77. ابوبکـر میرزا. 78. سلطان سکـندر میرزا. 79. محـمد خـاکـسار خـوارزمی. 80. قربان محـمد خـرامی. 81. عـبیدالله خان عـبیدی. 82. سید احـمد خـواجه فرخ. 83. مولانا خصلت. 84. راجی بخاری. 85. حاذق شیخ اسلامی. 86. مخـدوم قلی فراغی. 87. مولانا حـریمی قلندر. 88. غازی خـوقندی. 89. مولانا آصفی. 90. فریدون حـسین میرزا. 91. مولانا وتر. 92. سلطان بدیع الزمان. 93. مولانا نورالدین عـبدالرحمن جامی. 94. بیگ نیاز توتیا. 95. میرزا حاجی سغدی. 96. مولانا نعیمی. 97. بوته کـوزی. 98. نورعلی. 99. اویغون. 100. مولانا وصلی سمرقندی. 101. مولانا فاضل. 102. قابل بای. 103. مولانا حـسین خـوارزمی. 104. یوسف امیری. 105. مولانا لطیفی. 106. مولانا بلالی. 107. امیر دولتشاه سمرقندی. 108. ظامی سمرقندی. 109. سید حـسن اردشیر. نسیمی. 110. کـشوری. 111. انشا بخاری. 112. مولانا یقینی. 113. وصاف. 114. آذری. 115. حـیدر تیلبه. 116. قاری محـمد عظیم عظیمی. 117. دکـتور عـبدالحکـیم شرعی جـوزجانی. 118. محـمد کـریم ذرّه عـظیمی.119. دکـتور شفیقه یارقین. 120. جـمیله ایقار. 121. محـمد یحیی حـفیظی. 122. محـمد اشرف عـظیمی اندخـویی. 123. عـبدالروف نفیر فاریابی. 124. محـمد اسلم گذاز. 125. محـمد یونس نالان. 126. ایرگـش اوچـقون. 127. ابن یمین شبرغانی. 128. دکـتور عـبدالسلام آثم. 129. ملا نفس. 130. صدرالدین انتظار جـوزجانی. 131. حاجی عارف یولداش. 132. عـبدالله ایرکـین.
سوزلیک ایکّی جـلددن عـبارت بولیب، هـر بیر جلد (900) بیت نی تشکـیل ایته دی. سوزلیک ده 50.000اوزبیکچه، عـربچه، دریچه و چـیت ایل تیل لری نینگ سوزلری و اتهمه (اصطلاح) لری، همده اوزبیک تیلی نینگ مقال لری مثال لر و شعـری مثال لر بیلن توضیح و تشریح ایتیلگـن.
عـزیز وطنداشلر:
سوزلیک یازیش بیر عادی ایش ایمس، البته کـمینه کـیم ادبیات ساحه سیده عالی معلوماتیم یوق، اما اوز آنه تیلیم گه اخلاص و ایزگـو نیت لریم سببلی جـسارت قیلیب، بو ساحه ده قلم تیبره تیب بعضی اثر لر نینگ تیارلش و یازیشی گه اوریندیم. سوزلیک ینگلیش لردن خالی ایمسلیگی شبهه سیز کـیله جک اولاد بو یول نی دوام ایتتیریب، تولیق و مکـمل سوزلیکلر یازیشینی دوام ایتتیره دی لر دیگـن امیدیم بار.
مدنیتسیور و قدرشناس خـلقیم بو ارزیمس ایشیم نی قبول قیلیب، حاضرگی یاش اولاد و باشقه آنه تیل شیدالری اوندن فایده لنسه لر، دیگـن اومیدیم بار. ینه هـم بو ارزیمس ایشیم بویوک خلقیم گه منظور بولسه باشیم کـوک‌که ایتکـن بولردی.
کـوپ پیت لردن بیری اوزبیک تیلی ده سوزلیک یوقلیگی سیزیلردی. اولکه داش لر اوز آنه تیل لرینی اورگـنیش ده قیزیقیب، بو توغـری ده ییترلی منبع لر بولمسلیگی دن اچـینردیلر. کـمینه هـم شو وطنداشلردن بیری بولیب، عـین زمان ده بیر مدت اوزبیک تیلی و ادبیاتیدن درس اوتگـنیم اوچـون، اوزبیک تیلی سوزلیگی نی یازیشگه قیزیقدیم. بیراق بو ساحه ده ییترلی منبع لر یوقلیگی بو ایش نینگ بجـریشی قیین کـوریندی. اما دوست لرنینگ تشویقی اساسی ده ایش نینگ باشلشگه بیل باغـلهب قوییده فعالیت لر بجـریلدی:
- ییگـیرمه ییل آلدین بیرینچی دن ایکّی جلدلیک کـیریل الفباسیگه یازیلگـن «اوزبیک تیلی نینگ ایضاحلی لغـتی» اخـتیاریم ده بار ایدی، اوشبو اثر دن ایش نینگ باشلهدیم.
- کـوپ اوتمهی، حـرمتلی استاد نورالله آلتای نینگ سوزلیگی و اوندن کـیین محـمد حلیم یارقین و دکـتور شفیقه یارقین لرنینگ سوزلیگی همده استاد رحـیم ابراهـیم تألیف ایتگـن سوزلیگی چـیقیب، بو ساحه ده مین و باشقه آنه تیل لری گه ذوقمندلرگه کـتّه الهام منبعی بولدی.
- سوزلیک ایشی نینگ کـیینچهلیک ده کـیریل الفبا سیده (2020)نچی ییل یازیلگـن بیش جلدلیک «اوزبیک تیلی نینگ ایضاحلی لغتی» دن فایدهلنیب دوام ایتتیردیم. بو سوزلیک نینگ سوزلریدن کـینگ فایده لندیم.
- کـیین سرپل ولایتی یوکـسک اوقوو یورتی اوقووچیلری نینگ اوزبیک تیل و ادبیاتی بولیمی ده اوقیتیش مسؤولیتی نی آلیب، بو اوقوو یورت نینگ اوقووچیلری کـوپ سوزلرنی مینینگ اخـتیاریم گه قویدی لر. شونینگدیک، ایل آره سیده ایشلتیله‌دیگـن سوز لردن هـم ممکـن حدگچه فایده لندیک.
- سوزلیک نینگ بای ایتیش نیتیده “سنگلاخ” سوزلیگی نینگ سوزلری شعـری مثال لری بیلن سوزلیککه کـیریتیلدی. همده فرهنگ شاهمرسی دن هـم کـینگ فایده لندیم.
- بولردن تشقری، دهخدا، عـمید و معین فرهـنگ لریدن ممکـن حـدگچه فایده لندیک.
- شونینگدیک اوزبیکـستان نینگ تلویزیونی کانال لریدن کـینگ فایده لندیک. پ
- سوزلیک ده کـوپ مقدارده اوزبیک تیلی نینگ مقاللری و استعمال موردلری هـم توضیح ایتیلگـن. مثال شکلی‌ده اوشبو مقال نینگ معنی و استعمال موردی گه باقینگ:
تینگی چـیقسه تیکـین گه بیر. مقال. یخشی و مناسب کـویاو تنلشده ایشلتیله‌دیگـن عـباره.
سوزلیک نینگ تلفظی اوچـون انگلیسچه الفباسیدن فایده لندیک. بونده لاتینچه (o) حـرفی اوزبیکچه ده (آ) حـرفی نی تاووشینی بیره دی.
- سوزلیک ده کـوپینچه سوزلرگه مثال لر بیریلدی: مثال: تقی ــ معنی سی باشقه، اوشبو سوز نینگ مثالی: مثال: او کـیلیب تقی ایکّی کـتاب آلدی.
- سوزلیک‌ده دهخـدا و سنگلاخ سوزلیک‌لریدن ایزداشلیک قیلیب، معلوم سوزلرگه شعـری مثاللر بیریلدی.
تقی سوزی گه قوییدهگی شعـری مثال بیریلگـن:
کـیلماس اوخـشار زحـمتینگ اصلاح غه بار مگـر
هـر دوا کـیم قیلدی لار بولدونگ تقی بیمـــار راق «بابر»
اوشبو سوزده کامران میرزا، مشرب، یوسف حاجـب خاص و حافظ خوارزمی نینگ شعـری‌لری کـیلتیریلگـن.
جـسم سوزی گه قوییدهگی شعری مثال کـیلتیریلگـن:
اُول قویاش دین ایرو اشکـیم یامغوری نینگ برقی دور
اوت توشقـــان رشتــــه ینگلیغ جـسم پیچ و تـــــاب ارا «نوایی»
اوشبو سوزده قوییدهگی شاعـرلر نینگ شعـرلری شعـری مثال شکلی‌ده کـیلتیریلگـن: بابر، بایقرا، شیبانیخان، مولانا گدایی، مولانا لطفی، امیرعـمر خان، نادره بیگـیم، اویسی، شفیقه یارقین، مشرب، نادر عـزلت، هویدا، مونس خوارزمی، مجـرم عابد و اشرف عـظیمی نینگ شعـر لری کـیریتیلگـن.
شعـری مثال لرده (115) متقدم اوزبیک شاعـرلری و (17) افغانستان چاغداش شاعـرلری نینگ شعـرلری، مثال شکلی ده کـیریتیلدی.
سوزلیک ده قوییدهگی شاعـرلر نینگ شعـرلری شعـری مثال شکلی ده کـیلتیریلدی:
- امیرالکلام میرعـلیشیر نوایی. ظهیرالدین محـمد بابر. 3. ملک الکلام مولانا لطفی هـروی. 4. سلطان حـسین بایقرا. 5. مولانا گدای هـروی. 6. مولانا ذاکـر جان فرقت. 7. شاه غـریب میرزا غـریبی. 8. مولانا محمد امین مقیمی. 9. مولانا کـمی. 10. مولانا سکاکی سمرقندی. 11. امیر محـمد عـمر خان امیر. 12. ماهلر آییم نادره بیگـیم. 13. جهان آتون اوویسی. 14. خـواجه نظر هـویدا. 15. بابا رحـیم مشرب. 16. مولانا نیازی بلخی. 17. ملا قربان جانی. 18. توردی فراغی بخارایی. 19. محـمد صالح خـوارزمی. 20 مولانا فضلی نمنگانی. 21. مجـرم عابد. 22. پهلوان قلی رونق خـوارزمی. 23. محـمد نیاز نشاطی خوارزمی. 24. مونس خـوارزمی. 25. سیف سرایی. 26. محـمد شریف گلخنی. 27. محـمد رضا آگـهی. 28. حـزینی خـوقندی. 29. مخـمور خـوقندی. 30. کامل خـوارزمی. 31. حافظ خـوارزمی. 32. مهدی خجـندی. 33. مولانا مخلص. 34. مولانا محـمد فضولی. 35. نادم نمنگانی. 36. مراد خان. 37. قاری خـوقندی. 38. صیقلی حصاری. 39. نادر عـزلت نمنگانی. 40. شوقی نمنگانی. 41. عـوض اوتر. 42. راقم خـوارزمی. 43. حـمزه حکـیمزاده نیازی. 44. حـیدر خـوارزمی. 45. قطب خـوارزمی. 46. حـبیبی. 47. ایرکـین واحـدوف. 48. حامدی بلخی. 49. … خـوارزمی. 50. عـندلیب خـوارزمی. 51. شهدی. 52. ذوقی خـوقندی. 53. احـمد یوگـناگی. 54. محـمد بیرم خان خانان. 55. شیبانی خان. 56. پادشاه خـواجه بلخی. 57. مجلسی خـوارزمی. 58. غـیرتی. 59. مولانا ترخانی. 60. صیادی بلخی. 61. امیر فرغان. 62. سلطان احـنمد میرزا. 63. درویش نازکی. 64. مولانا حاجی ابوالحـسن. 65. مولانا قطبی. 66. مولانا ضیا. 67. مولانا کـمالی. 68. شیرم. 69. خـلیل سلطان. 70. مولانا وفایی خـوارزمی. 71. حـمید عالم جان. 72. مولانا امیری. 73. یوسف اولوغ خاص حاجـب. 73. میر سعید کابلی. 74. ناصرالدین ربغوزی. 75. محی خـوقندی. 76. صوفی الله یار سمرقندی. 77. ابوبکـر میرزا. 78. سلطان سکـندر میرزا. 79. محـمد خـاکـسار خـوارزمی. 80. قربان محـمد خـرامی. 81. عـبیدالله خان عـبیدی. 82. سید احـمد خـواجه فرخ. 83. مولانا خصلت. 84. راجی بخاری. 85. حاذق شیخ اسلامی. 86. مخـدوم قلی فراغی. 87. مولانا حـریمی قلندر. 88. غازی خـوقندی. 89. مولانا آصفی. 90. فریدون حـسین میرزا. 91. مولانا وتر. 92. سلطان بدیع الزمان. 93. مولانا نورالدین عـبدالرحمن جامی. 94. بیگ نیاز توتیا. 95. میرزا حاجی سغدی. 96. مولانا نعیمی. 97. بوته کـوزی. 98. نورعلی. 99. اویغون. 100. مولانا وصلی سمرقندی. 101. مولانا فاضل. 102. قابل بای. 103. مولانا حـسین خـوارزمی. 104. یوسف امیری. 105. مولانا لطیفی. 106. مولانا بلالی. 107. امیر دولتشاه سمرقندی. 108. ظامی سمرقندی. 109. سید حـسن اردشیر. نسیمی. 110. کـشوری. 111. انشا بخاری. 112. مولانا یقینی. 113. وصاف. 114. آذری. 115. حـیدر تیلبه. 116. قاری محـمد عظیم عظیمی. 117. دکـتور عـبدالحکـیم شرعی جـوزجانی. 118. محـمد کـریم ذرّه عـظیمی.119. دکـتور شفیقه یارقین. 120. جـمیله ایقار. 121. محـمد یحیی حـفیظی. 122. محـمد اشرف عـظیمی اندخـویی. 123. عـبدالروف نفیر فاریابی. 124. محـمد اسلم گذاز. 125. محـمد یونس نالان. 126. ایرگـش اوچـقون. 127. ابن یمین شبرغانی. 128. دکـتور عـبدالسلام آثم. 129. ملا نفس. 130. صدرالدین انتظار جـوزجانی. 131. حاجی عارف یولداش. 132. عـبدالله ایرکـین.
سوزلیک ایکّی جـلددن عـبارت بولیب، هـر بیر جلد (900) بیت نی تشکـیل ایته دی. سوزلیک ده 50.000اوزبیکچه، عـربچه، دریچه و چـیت ایل تیل لری نینگ سوزلری و اتهمه (اصطلاح) لری، همده اوزبیک تیلی نینگ مقال لری مثال لر و شعـری مثال لر بیلن توضیح و تشریح ایتیلگـن.
عـزیز وطنداشلر:
سوزلیک یازیش بیر عادی ایش ایمس، البته کـمینه کـیم ادبیات ساحه سیده عالی معلوماتیم یوق، اما اوز آنه تیلیم گه اخلاص و ایزگـو نیت لریم سببلی جـسارت قیلیب، بو ساحه ده قلم تیبره تیب بعضی اثر لر نینگ تیارلش و یازیشی گه اوریندیم. سوزلیک ینگلیش لردن خالی ایمسلیگی شبهه سیز کـیله جک اولاد بو یول نی دوام ایتتیریب، تولیق و مکـمل سوزلیکلر یازیشینی دوام ایتتیره دی لر دیگـن امیدیم بار.
مدنیتسیور و قدرشناس خـلقیم بو ارزیمس ایشیم نی قبول قیلیب، حاضرگی یاش اولاد و باشقه آنه تیل شیدالری اوندن فایده لنسه لر، دیگـن اومیدیم بار. ینه هـم بو ارزیمس ایشیم بویوک خلقیم گه منظور بولسه باشیم کـوک‌که ایتکـن بولردی.
ایسلتمه: بو یازوونینگ بوتون مضمون و محتواسی یازووچی گه عاید
