۹ یاشیده بۉلگن غلام محمد میمنه‌گی رسم چیزیشگه قیزیقه‌ردی و وطنیگه قیتیشنی آرزو قیله‌دی. شونینگ اوچون “نجات قوشی” دیب آتلنتیرگن کیچیک بیر قوشچه‌نی چیزه‌دی و امیر عبدالرحمن خان گه تارتیق قیله‌دی. امیر چیزمه‌نی کۉریب لال قاله‌دی ۹ یاشلی باله‌نینگ چیزیشگه اعتبار قیلمه‌ی، اونی قیته‌دن چیزدیره‌دی. غلام محمد، چیزمه‌نی اوشه نفیسلیگی بیلن قیته‌دن چیزه‌دی. شاعر ایته‌دی که: نقاش نقش ثانی بهتر کشد از اول. ( نقاش ایکینچی رسمنی بیرینچی‌سیدن یخشیراق چیزر). کیین امیر اونینگ وطنگه قیتیش ایسته‌گینی رد ایته‌دی. دربار استادلری نینگ تعلیمی آستیده بولیشینی بویوره‌دی.
غلام محمد, عبدالباقی مینگ باشی فرزندی فاریاب ولایتیده دنیاگه کیلگن. ۷ یاشیگچه فاریابده یشه‌گن. عبدالرحمن خان، اونینگ قرشیسیده باش کوترگن کیشیلرنی سورگن قیلگن. بو سورگون‌لر آره‌سیده غلام محمد، آنه‌سی آیلر خانم و باشقه عایله اعضالری هم موجود بۉلگن.
وقت اۉتگچ غلام محمد، شو دوره‌لرده سراج الخبار گزیته‌سی نینگ فعال اعضالریدن بیریگه ایلنه‌دی. معارف انجمنی و وطن صنعتلرینی رواجلنتریش اداره‌سی اعضالیگینی قۉلگه کیلتیره‌دی. دولت مطبعه‌سی, حربی و معارف مطبعه‌سی نینگ یقین همکاری صفتیده اۉرین آله‌دی. غلام محمد، بیرینچی کیشی ایدی که سیاسی و اجتماعی عدالتسیزلیکلرگه قرشی کاریکاتورلر چیزگن و سراج الاخبار گه نشر اېتیلگن.
۱۲۹۹- ییلی غلام محمد میمنه‌گی آلمانگه باره‌دی. اوییرگه اینجه صنعتلر اکادمیه‌سیگه ایکی ییل عالی اوقیشینی دوام بېره‌ه‌دی. رساملیک و صنعت نینگ باشقه سرلرینی تیزلیکده اورگنه‌دی. تحصیل جریانیده تورلی اولکه‌لردن بۉلگن ۴۰۰ طلبه آره‌سیدن بیرینچی مقامنی قۉلگه کېلتیره‌دی. شو ترتیب آلمان نینگ بویوک اوقووتوچیلری تمانیدن (پروفیسورلیک) علمی درجه‌سی غلام محمد میمنه‌گی گه بیریله‌دی.
۱۳۰۲ نچی ییل افغانستان نینگ بیرنچی صنعت مکتبی اونینگ همتی بیلن تاسیس بۉله‌دی.
صنعت مکتب تاسیسیدن سونگ پروفیسور خلق نینگ، صنعتگه قرشی زهرلی و خرافات عقیده‌لری معماسی بیلن دوچ کېله‌دی. شو سببدن هم شاگردلرنینگ تعدادی مکتبده جدا آز بۉلگن. حتی که جهالت و خرافات نتیجه‌سیده بو مکتب ایکی مراتبه یانغین قربانی بۉلگن.
شولرگه قره‌مه‌ی، پروفیسور تینیمسیز محنتلری بیلن معمالرنی یینگیب باره‌دی و شاگردلر نینگ سانی کۉپه‌یه‌دی. حتی که تشقی اولکه‌لردن کیلگن شاگردلر هم بو مکتبده قبول قیلینه‌دی.
مکتبده بیرین ـ کیتین یاغاچ اویمه‌کارلیگی(شعبات نجاری) , معمارلیک, تباشیر سازلیک, تیکووچیلیک, گلیم توقیش و بیزه‌ک بولیملری فعالیتگه باشله‌یدی. بو مکتبده خارجی استادلر هم بار ایدی. اینگ مشهور استادلردن بیری فرخ افندی دیر.
شو طرزده هنر پرور و مدنیتلی شخص، تاریخده کۉپلب شاگرلرنی تربیه‌له‌یدی. او مهارتی و معنویتی طفیلی تورکستان(مرکزی آسیا), ایران و هندوستانده تانیله‌دی. بویوک سیاسی و اجتماعی شخصلر بیلن تانیشه‌دی. «صنعت انساننی اولوغله‌یدی» دیگنلری دیک، انسانلر اونی حرمت قیلیشه‌دی. حتی که او کیشیگه وقت ایران شاهی تمانیدن شرق پروفیسورلیگی عنوانی بېریله‌دی.
پروفیسور نینگ صنعت اثرلریگه نچرالیزیم, ریالیزیم, کلاسیک اسلوبلر و نفیس میناتورلیک صنعتی کۉزگه تیگه‌دی. او چیزمه‌لریده کمال الدین بهزاد نینگ اسلوب نی ماهرانه شکلیده دوام ایتیرگن. استاد عادتده اۉز رسملرینی سویوق و یاغلی بویاقلر, تیمیر اوچلی قلملر, بعضیده ایسه پنسل بیلن چیزر ایدی. او کیشی نینگ صنعت اثرلری ۸۰ گه یقین.
پروفیسور رساملیکدن تشقری ادبیات, شعر و موسیقه صنعتی بیلن هم تانیش اېدی. پروفیسوردن بیزگه جوده آز شعرلری ییتیب کېلگن. او، شعرلریده “مصور ” تخلص قیلگن.
پروفیسور ۲۵ یاشیده اۉز قرینداشلریدن بولگن (زینت بانو ) بیلن اویلنه‌دی. فرزندلری؛ غلام محی الدین خان, عبدالروف خان, حمیرا خانم, زرین تاج و گوهر تاج خانم بولگن.
پروفیسور ۱۳۱۴ نچی ییلده وفات اېته‌دی. او کیشی نینگ مقبره‌سی عاشقان و عارفان ده جایلشگن.
پروفیسور حقیده کوپلپ مقاله‌لر یازیلگن و بیر هنری موسسه بو کیشی نینگ اسمیگه قوییلگن.
۹ و ۱۰ – عصرلرده کمال الدین بهزاد. چاغداش(معاصر) عصرده پروفیسور غلام محمد میمنه‌گی تاریخیمیزنی شولرگه اوخشه‌گن عالی مقام انسانلر بیلن یازه‌یلیک و صنعتکارلریمیزنی قوللب و قوتله‌یلیک.
غلام محمدمیمنه‌گی بیلیم و صنعت بیلن انسانلر اوچون یاقدولیک یره‌تیش‌گه اولگورگن تورک – اۉزبېکلرنینگ تاریخیده‌گی بویوک شخصیت‌لردن بیری دیر.
امپراتورلیکلری و حکمران‌لیکلریده دایما بیلیم و قلم کتته حصه قوشگن اۉزبېک و تورکلر تاریخیده بیز بوندی بویوک شخصیت‌لرنی آز اوچره‌تمه‌یمیز و حاضر هم افغانستان اۉزبېکلری آره‌سیده قلم‌کش انسانلر قلم‌لری بیلن خذمت بجریش‌گه اولگورماقده دیر. بو بیلن مدنیت‌میز و تیلی‌میز رواجلنیب، بیزنی بیلیم و مدنیت‌گه بېرگن بهامیزنی اوزگه‌لرگه بیلدیریب کېلماقده دیر فرهنگی‌لر و بیلیم‌دانلریمیز.
بو حقده، شرعی جوزجانی، متین اندخویی، لبیب، یارقین، کوهکن، آرال و شونگه اوخشش باشقه بیر قنچه بویوکلردن آت توتیش‌میز کېره‌ک که اولر آغیر شرایط‌گه قره‌مسدن قلم یۉلینی تنلب، خلق اوچون قلم تارتیب ایجاد قیلگن شخصیت‌لریمیز دیر. بیراق بوندی قلم ارباب‌لری نینگ ایجادلریگه قیزیقیش‌لر کم‌لیگی خلق‌میز آره‌سیده‌گی کتته معما دیر.
دېیرلی خلق آره‌سیده بیلیم‌دانلر و فرهنگی‌لر ایش‌لریگه قیزیقیش ییترلی بۉلمه‌گنی و مدنیت‌دن و فرهنگی‌لریمیز فعالیت‌لریدن سیاست کبی ساحه‌لرده ناتوغری فایده‌لنیش بو باره‌ده بۉلگن کتته خواطر و تنقیدلر دیر.
بیز قچان که فرهنگی‌لریمیز و قلم‌کش و بیلیم‌دانلریمیزنی کتاب‌لری و ایجادلرینی قیزیقیش بیلن آلیب اۉقیش‌گه اولگورسک و سیاست و اقتصادیات‌نی مدنیت‌میز خذمتیده قوییش‌گه قادر بۉلسک. حقیقتن مدنیت‌میز رواجلنیشی اوچون اونملی آدیم کوتارگن بۉله‌میز.
