بوکون : چهارشنبه 21 عقرب 1404

Kabul
+10...+17° C

بوکون : چهارشنبه 21 عقرب 1404

Kabul
+10...+17° C

اۉزبېک تی‌وی

پخش ویدیو

اېنگ کوپ اۉقیلگن

تورکمن ادبیاتی خادملریدن؛ عبدالکریم بهمن

عبدالکریم بهمن, قربان سردار اۉغلی ایکی تیللی شاعر و تورکمن ادبیات نینگ مشهور یازووچیسی دیر. او هجری ۱۳۰۹ (میلادی ۱۹۳۰) یېلیده افغانستان نینگ فاریاب ولایتی, اندخوی تومنی, باغستان قیشلاغیده توغیلگن. باشلنغیچ, اورته و لیسه تعلیمینی توغیلگن یېریده تمامله‌گن. بیراق، مادی امکانیتلری یېترلی بۉلمه‌گنی اوچون عالی تعلیم آلیش امکانیتیگه اېگه بۉلمه‌گن. شو اوچون مستقل اۉقیش و اۉز اوستیده ایشلشگه کیریشگن. او, ادبیات یونلیشیده‌گی بیلیم و استعدادی طفیلی مشهورلیککه ایریشگن.

محنتکش و استعدادلی شخص صفتیده تانیلگن استاد عبدالکریم بهمن, اېنگ سېویملی کسبی بۉلگن اۉقوتووچیلیک فعالیتنی ۱۹۵۲ یېلیده باشله‌گن. او، ۵۰ یېل دوامیده بو مقدس کسبنی صداقت بیلن بجرگن. بیرینچی ییللر فاریاب نینگ قورغان ابتدایی مدرسه‌سیده معلم بۉلدی و دوامیده اندخوی, میمنه شهری, درزاب, شبرغان, کابل و مزار شریف تومنلریده یاش اولادلرنی تربیه‌لشگه اۉز اولوشینی و حصه‌سینی قوشگن. عبدالکریم, تورکمن خلقی نینگ فرزندلری البته تعلیم آلیشی کېره‌ک‌لیگینی تاکیدلب, اولرنی اۉقیشگه چارله‌گن.

استاد بهمن، هر دایم مملکتده سۉز ایتیش و تاثیر کوچیگه ایگه بۉلیش اوچون بیلیم آلیش ضرورلیگینی اوقتیرگن و تورکمن خلقی نینگ بیلیملی و تجربه‌لی کدرلرینی یېتیشتیریشیده مهم رول اۉینه‌گن. استاد, دېیرلی بوتون عمرنی اۉقوتووچیلیک کسبگه بغیشله‌گن. او, افغانستانده تورکلر استقامت قیله‌دیگان دېیرلی برچه ولایت و تومنلرینی بیرمه-بیر کیزیب چیققن. استاد عبدالکریم بهمن خدمتلرینی هیچ قچان مادی و منفعت عوضیگه اېمس، بلکه چین یوره‌کدن و فداییلیک بیلن عملگه آشیرگن. اونینگ قیلگن بو محنتلری برچه کیشیلر تمانیدن اعتراف اېتیلگن. او, نه فقط استاد, بلکه شاعر, ادیب و تاریخچی صفتیده هم فعال بۉلگن. اۉزی تۉپله‌گن منبعلرگه ته‌یه‌نیب داستانلر و تاریخی اثرلر یره‌تگن. هجری ۱۳۸۰(میلادی۲۰۰۱) ییلده نفقه‌گه یعنی تقاعدگه چیققن.

بهمن هجری ۱۳۲۹ (میلادی ۱۹۵۲) یېلیدن یازووچیلیک و شعر ایتیش فعالیتنی باشله‌گن. شو ترتیب اونینگ اثرلری فاریاب, جوزجان, گونیش و گوراش نشریه‌لریده, نشر ایتیلگن. بهمن، یېللر دوامیده آلیب بارگن علمی تدقیقات ایشلری و ادبی فعالیتی نتیجه‌سیده تورکمن تاریخی و ادبیاتی یونه‌لیشلریده ۵۴ ته اثر یره‌تگن بۉلیب, اولردن اتنگ ۱۰ته‌سی باسیمدن چیققن.

اوروش یېللری نینگ اضطرابلی دورلرینی باشیدن کیچیرگن استاد ۱۹۹۸ ییلیده, بیر گروه تورکمن ضیالیلری بیلن بیرگه “مخدوم قلی فراغی مدنی انجمن” ناملی بیر مدنی تشکیلات توزه‌تگن. بو تشکیلات نینگ اساسی مقصدی, ضیالی تورکمن یازووچی و شاعرلری نینگ اثرلرینی تۉپلش و اولرنی خلق ایچیده یاییش ایدی. بو ایشده اولرگه موفقیت هم نصیب اېتگن. شونده‌ی اېکن بویوک شاعر و یازووچیمیز نه فقط علمی تدقیقات قیلگن بلکه, کدرلرنی قوللب و قوتلشگه، اولر نینگ فعالیتلرینی بیلیم ساحه‌سیده کوچلنتیریشگه کتته اولوشینی قوشگن.

اونینگ میراث قالدیرگن منظوم و منثور اثرلری شولردن عبارت دیر: باغ و بوستان, یوره‌ک دردلری, تورکمن گورینیشی تاریخیدا, غارری قلم, تورت گل, آنه مهری, قربان سردار, گوهرستان, آق یۉل, تاریخ سیسی, قلم سیسی, بوغیلان سیسلر (تورکمن تیلیده‌گی شعرلر), سبق, صدای دل و باشقه‌لر.

استاد نینگ «آق یول» کتابی تورکمنی تیلیده بۉلیب, دنیا بوییلب استادلر، کدرلر، علم نینگ آلغه باریش و گللشی، بیرلیک و نااتفاقلیک حقیده بحث ایته‌دی.

استاد بهمن «تورکمن آدنینگ تاپیلان قصه‌سی» ده تورکمنلر نینگ اسمی قنده‌ی تاپیلیب کېلگنی حقیده تدقیق قیلگن؛

تورکمن آتینینگ قنده‌ی تاپیلگنی حقیده تاریخچیلر کۉپ وقتلردن بویان یازیب کېلگنلر. بیراق، اولر تورکمنچه‌گه یازیلگن اېمس. تورکمنستان یازووچیلری نینگ یازگنلرینی, الفبا سببلی باشقه یېرلرده یشه‌گن تورکمنلر اوقیب بیله‌آلمه‌یدی. تاریخلرده تورکمن آتی تورک ایمان، تیروکمان، تورکمان و تورکومن شکللریده یازیلگن. «ایل گویجی» آتلی مجله‌ده شونده‌ی یازیلگن: سلچوقلر قدرتگه کېلنده بوتون تورک بوییلر اولرنینگ یانیگه قوتلاوو اوچون بارگن. غوز تورکلری هم اولردن بیری دیر. ملک شاه، اولردن سیزلر کیم دېب سوره‌گنده، باشلیق فخر بیلن «تورک من» دیب جواب بیرگن.

کیینلر بالکان طرفیده‌گی تورکلرگه تورکمن دیب ایتیلگن و تورک اورنیگه تورکمن اورنشگن. “دایره المعارف اسلامی” کتابی نینگ 2. جلدی و تورکستان تاریخیده دنی آتلی اوروپالیک تاریخچی تورکمنلرنی غوزلرگه منسوب دېب، شونده‌ی دېگن؛ تورک سۉزی، من سۉز بیلن پسوند بۉلیب قالگن. بو قۉشیمچه‌دن مقصد اورغولش دیر. یعنی تورکلرنینگ اوزه‌ل نسلی بۉلگنینی بیلدیره‌دی.

شرف الزمان شونده‌ی دېگن؛ غوزلر اسلام دینینی قبول قیلگنلر. بوغوزلر تورکمن آتی بیلن یخشی مسلمان بۉلگنلردن, سلطنتگه ییتیشگنلر و اسلامنی یاییگنلر.

استاد بهمن, ایریم اولکه‌لرده مثال: آلمان, روسیه, رومانیا, تورکیه, آذربایجان, قفقاز, تورکمنستان, اوزبیکستان, تاجیکستان و پاکستانده سفر قیلیب، تورکمن توره‌سینی تانیشتیریشیگه مهم رول اۉینه‌گن. استاد نینگ سفرلری قه‌ییرگه بۉلمه‌سین, یالغیزگینه فخر قیلیشدن تشقری ملی تورکمن توره‌سینی دنیا بوییلب یاییشگه حرکت قیلگن.

استاد عبدالکریم بهمن هجری ۱۳۹۲.(میلادی ۲۰۱۳) ییلی اسد نینگ 4 کونی, ۸۳ یاشیده بلخده وفات ایتدی. او بیش اۉغیل و ایکی قیز  آته‌سی اېدی.

افغانستانلیک تورکمن یاشلری و اینیقسه شاعرلری اۉز مدنیت و ادبیاتلرینی اسره‌ش و رواجلنتیریش اوچون  اوتمیشلری نینگ بای ایلدیزلریگه صادق قالیش بیلن بیرگه, زمانوی دنیا واسطه‌لری بیلن هم اویغونلشتیریشلری کیره‌ک. اینیقسه ادبیات، تاریخ و بیلیم یونه‌لیشیده بۉلگن بویوکلری نینگ یۉللرینی ایزلشلری‌ جوده اورینلی بۉلگن بۉله‌دی. بو ایشگه اېسه استاد بهمن میراث قالدیرگن اثرلرنی باسیمدن چیقریش بیلن باشلب بیله‌دیلر.

 

شریک قیلینگ

Related Posts

Add New Playlist