افغانستان شمالې ولایتلرېده پاکستان‌دن کیله‌یاتکن قاچقېنلر سانې کۉن سایېن آرتېب باره یاتکنې اېتیله‌دی. محلې منبعلرنې اېتیشیچه سونگې بیر آی اېچیده افغانستان شمالې‌ده‌گی بلخ، سمنگان، جوزجان، سرپل و فاریاب ولایتلرېگه قریب قېرق مینگ کیشی قاچقېنلر کېلیشگن.
شمالی ولایت حاکملرې کیله‌یاتکن قاچقېنلرنې آچ و باش‌پناه‌سیزقالمسلیگې اوچون تورلې اداره‌لردن تشکیل تاپکن محلې کمیسیونلر آقلې کوتېب آلماقده‌لر. مذکور کمیسیون اعضاسې هر بیر ولایت‌گه کیلگن قاچقېن عایله‌لرگه آذوق آوقت و باش‌پناه تیارلش بیلن مشغول.
کیریب کېلگن قېش موسومیده پاکستان‌دن چیقارېلگن قاچقېنلرنې قېینلمسلېگې اوچون دولت اداره‌لرې یانېده خلق ارا یاردم‌سیور جمغرمه‌لر و محلی یشاوچېلر هم حصه قوشماقده‌لر.
محلې اهالې‌نینگ اېتیشیچه پاکستان‌دن قیته‌یاتکن قاچقېنلرنینگ کۉپچېلیگې اطراف ولسواللېکلرده یېرلشماقده‌‌لر. جوزجان، سرپل، فاریاب و باشقه شمالې ولایتلرې اۉزاق منطقه‌لریده‌گې یشاوچېلرې سۉنگې آلتې آی ایچیده مینگلرچه کۉچمن عایله‌لرنې کېلیشې گه شاهد بۉلگنېدن سۉز یورېتماقده.
جارې ییل میلادی اکتبر آیېده پاکستان دولتې مذکور اۉلکه‌ده یشه‌یاتکن ایکې میلیون‌دن کۉپراق افغانستان‌لېک قاچقېنلرنې چیقارېشې‌نې اعلان قیلدې. دولت مقاملرې سۉنگې ایکی ییل دوامېده کۉپلگن ناتینچلیکلرده او یېرده ناقانونې یشه‌یاتکن افغانلرنې عیبلب، بۉنې اېسه اساسې سبب دیب کۉرستماقده‌لر.
اما افغانستان‌ده طالبان حاکمیتې اۉرنه‌تیلگن‌دن بویان قېزلرنې اوقېشدن محروم اېتیلیشی، ایش‌سیزلیک، یېگیتلرنې اۉز اۉلکه‌سېدن بدرغه بۉلېشې و شۉنگه اوخشش اۉنلرچه اجتماعې قېینچېلیکلر یانېده پاکستان‌دن کیله‌یاتکن قاچقېنلر هم بویوک بیر انسانې بحران‌گه سبب بۉلېشې کوتیله‌دی.
