بیز اوتیب باره‌یاتکن قوریق سای‌لر و بوزوق یۉللر؛ ییللر دوامی‌ده یوز بېرگن قورغاقچیلیک و تېگیشلی اداره‌لرنینگ چیککه حدودلرده‌گی اهالی احوالیگه اعتبارسیزلیگیدن حکایه قیله‌دی.
بو آغیر احوال‌نینگ اساسی رنج‌نی یۉللر سونگی‌ده جایله‌شگن، تخار ولایتی رستاق تومنی‌نینگ «عرب دره» ناملی قیشلاق‌نینگ اۉزبېک اهالیسی تارتماقده.
اۉزبېک تی‌وی ژورنالیستی خودی شو اهالی معمالرینی تصویرگه چیقاریش مقصدیده، بوزوق یۉللر و قوریق دره‌لردن اوتیب، عرب دره قیشلاغیگه باره‌دی.
قیشلاققه کېریب باریش بیلن، اۉقیش و هر قندهی بیر امکانیت‌دن اوزاق کونده‌لیک حیات‌لری چوپان‌لیک بیلن بند قیشلاق‌نینگ قشاق باله‌لری بیلن اوچرهشهمیز. باله‌لر بیزگه حتا که مکتب نامی بیلن ناتانیش بۉلگنلرینی اَیته‌دیلر.
قۉلیده‌گی تیاغی‌گه سیکه‌نیب تورگن بو باله‌لردن بیری عصمت الله اۉزبېک تی‌وی ژورنالیستی بیلن حال‌واحوال سۉره‌شگندن کېین، مکتب باره‌سیلرمی؟ دېگن سوراققه شونده‌ی جواب قیتره‌دی “مکتب نیمه دیر؟ شو معلم‌لیک‌نی اَیته‌سیزمی؟ اۉقیگن اېدیک بیر ییل کېین قویباردیک، میده بچه‌لر باره‌دی لیکن بیزلر ایچکی باقه‌میز بارالمه‌یمیز اوزاقده، بیر ۸ ته میده بچه باره‌دی.“
قیشلاق ایچیده کېریب کېلگنینگیزدن کېین، اهالی احوالی قنچه‌لیک آغیر اېکنینی چوقورراق سیزه‌سیز.
یوره‌ک تۉله درد و حیاتیده‌گی معمالر آشیب-تاشیب یاتکن آق‌سقاللی آته‌خان، بیزنی تبسم و صمیمیت بیلن کوتیب آله‌دی. عرب دره قیشلاغی یشاوچیسی بۉلگن بو آته‌خان‌دن قیشلاقده‌گی معمالر حقیده سۉره‌گن، شونده‌ی اَیته‌دی “بیز یشه‌یاتکن ملک آق توپراق اېدی منه بوندی خراب‌لیک قیلیب کېته‌یاتکن. اۉزینگیز قیسی حالده بۉلگنیمیزنی کۉریب توریب‌سیز.”
سیل و زلزله کبی طبیعی آفت‌لر خوفی بیلن یشه‌یاتکن بو اهالی قیش موسومی کېلگن معمالر نیچه برابر آشیب، ساغلیق خذمت‌لریگه قۉل تاپالمس‌لیکلری سبب کسللر اینقسه عیاللر یۉللرده جان بېرگنینی اَیته‌دیلر.
آته‌خان بو تۉغریده هم شوندی دېدی ” بیزنینگ کۉپ عیاللریمیز حامله‌دارلیک چاغیده شو یۉلده جان بېرگن. قیش بۉلگنی اوچون ییتکیزالمهگنمیز، یاغین بۉلدی یۉللر بند بۉله‌دی لای بۉله‌دی قۉلگه کوتاریب باره‌میز، ییتیشتیرالمه‌یمیز کېین یۉلگه جان بېره‌دیلر.”
معمالر بیلن یشه‌یاتکن بو اهالی، کېله‌جکده باله‌لری تقدیری‌دن هم خواطرده دیر. ایتیشلریچه بو حدود باله‌لری یالغیز اوچینچی صنف‌گچه درس اۉقیاله‌دیلر.
بو قیشلاق یشاوچیسی‌نینگ آرتیق‌لشیچه ” اوزاق‌راقده بیر مکتب بار. ایکینچی صنف و اوچینچی صنف‌گچه باریب باله‌لر اۉقیدی. اوچ قیشلاق باله‌لر شو ییرگه کېله‌دی. باله‌لریمیزنی اۉقیتیش اوچون پول یۉق. بو وضعیت دوام اېتسه بیز آته‌لر خو خوار و زار اۉتدیک، اولادلریمیز هم خوار – زار دیر.”
ایتیش کېره‌ک که افغانستانده قیشلاقلرنی رواجلنتیریش اوچون میلیونلب یاردم اېتیلگن بۉلسه هم بیراق هلی هم قیشلاق اهالیسی شوندی وضعیت‌لر بیلن دوچ دیر.
