مشهور اۉزبېک معرفتپروری، شاعری و جماعت اربابی عبدالله اولاني 1878 ییل 12 جولایده تاشکېنتده هنرمند عایلهسیده توغیلگن. اېسکی مکتبده سواد چیقردی، مدرسهده تحصیل آلدی. عایلهدهگی مادّي قیینچیلیکلر طفیلی بالهلیگیدن آدملر اېشیگیده محنت قیلدی، خشت قوییش، سوواقچیلیک، پېچ (بخاری)چیلیک، نجّارلیک، بناکارلیک کبی کسبلر بیلن شغللندی، «عمارتچی اوسته» دېگن نام آلهدی.
عبدالله اولاني شعرلری 15 یاشیدن باشلب مطبوعاتده کۉرینه باشلهدی. جدیدچیلیک حرکتی رهبرلریدن بیری بۉلگن اولاني 1904 ییلده تاشکېنت نینگ میراباد محلهسیده جدید مکتبینی، 1909 ییلده «جمعیتی خیریه» اویوشمهسینی تشکیل اېتهدی. 1905-1917 ییللرده مطبوعاتدهگی قیزغین فعالیتی، کۉپلب پوبلیسیستیک مقالهلری بیلن «بیر یاقدن ملي اصلاحات اوچون مفکوره حاضرلهغن، ایکّینچی یاقدن اېل آرهسیگه اۉزگریش توخمینی ساچغن» هم( عبدالله اولاني بۉلدی.
اولاني اۉزی نشر اېتگن «شهرت» (1907) ناملی گزېتهسی فعالیتینی شوندهی بهالهگن اېدی.او تورکستانده بیرینچیلردن بۉلیب مکتبگه جغرافیه، کیمیا، هندسه، فیزیک مضمونلری کیریتیلیشیگه تأثیر کۉرسهتدی، تعلیمنی رئال تورموش بیلن باغلشگه اینتیلدی، بیر درس بیلن باشقهسی اۉرتهسیده معین تنفسنی، بیر صنفدن ایکّینچیسیگه اۉتیشدهگی امتحاننی جاري اېتدی، تعلیم تیزیمی نینگ دنیاوي یۉنهلیشینی کوچهیتیرشیگه علیحده اعتبار بېردی.
اونینگ «بیرینچی معلم» («معلمی اوّل»، 1909)، «ایکّینچی معلم» («معلمی ثاني»، 1912) ناملی درسلیکلری، «تورکي گُلستان یاخود اخلاق» (1913)، «گُلستانی مکتب» (1917)، «ادبیات یاخود ملي شعرلر» (1909-1916، 6 قِسم) کبی قۉللنمهلری مکتبلرده اۉقیتیلگن.اولاني «توران» (1917) گزېتهسیگه «یشهسین خلق جمهوریتی» دېگن شعارنی تنلهدی، «توران» ناملی تیاتر تۉگرهگینی تشکیل اېتیب، اقتدارلی یاشلرنی تۉپلهدی، اَیریم رۉللرنی اجرا اېتیشده اۉزی هم قتنهشدی.
شاعر افغانستانده اېلچی بۉلدی، تورلی اۉقوو یورتیده درس بېردی. عبدالله اولاني نینگ هجران، نابیل، ایندهمس، شهرت، ثریا، شپهلاق، چال، چېگیبای دېگن تخلصلری بۉلگهی. او 1934 ییل 24 اگوستده تاشکېنتده وفات اېتدی. اولاني ایجادی بۉییچه بېگهلی قاسموف علمي ایزلنیشلر آلیب بارگن.
منو
